Στην εκπομπή ΦΥΣΙΚΑ που ήταν αφιερωμένη στη θεματική «Η Δυτική Μακεδονία μπροστά στη μεταλιγνιτική εποχή» συμμετείχε ο Νίκος Μάντζαρης, φιλοξενούμενος του φυσικού και αναπτυξιακού συμβούλου Σπύρου Κάνουρα. Στην εκπομπή συμμετείχαν, επίσης, ο Περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας Γιώργος Κασαπίδης, ο Πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης Κωστής Μουσουρούλης, ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας Θεόδωρος Θεοδουλίδης και η Αντιπεριφερειάρχης Ενέργειας, Υποδομών και Περιβάλλοντος Καλλιόπη Κυριακίδου.
Με αφορμή την παγκόσμια διάσκεψη για το κλίμα (COP26) που εκτυλίσσεται αυτό το διάστημα, ο Νίκος Μάντζαρης παρουσίασε εξελίξεις τόσο στην κλιματική πολιτική όσο και στο ενεργειακό τοπίο σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο. Έδωσε έμφαση στις δεσμεύσεις που έχουν ανακοινώσει διαφορετικές χώρες για επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας σε συμμόρφωση με τη Συμφωνία του Παρισιού του 2015. Στο πλαίσιο αυτό εξήγησε τη σημασία που έχει η απεξάρτηση από το κάρβουνο, δηλαδή τον λιγνίτη και τον λιθάνθρακα, που είναι το πλέον ρυπογόνο καύσιμο του πλανήτη, για τη μείωση των εκπομπών και τελικά τη συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας.
Σχολίασε ότι η μείωση χρήσης του λιγνίτη αποτελεί μία ευρύτερη τάση ανάμεσα στους μεγάλους ρυπαντές, με εξαίρεση την Κίνα. Ειδικά όσον αφορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια ραγδαία ο αριθμός των κρατών μελών που έχουν δεσμευτεί σε συγκεκριμένη ημερομηνία απολιγνιτοποίησης. Εστιάζοντας στην Ελλάδα, η οποία από το 2015 έχει μειώσει κατά 71% την παραγωγή λιγνίτη της, εξήγησε ότι η μείωση αυτή είναι αποτέλεσμα και του υψηλού κόστους που έχει σήμερα η λειτουργία των λιγνιτικών μονάδων. Αυτό συνδέεται άρρηκτα με τις εξελίξεις στη νομοθεσία της ΕΕ. Πιο συγκεκριμένα, η οδηγία της ΕΕ για τις βιομηχανικές εκπομπές έχει οδηγήσει σε υψηλό κόστος συμμόρφωσης των μονάδων για τη μείωση της ρύπανσης άλλων από άλλους ρύπους, όχι διοξειδίου του άνθρακα, ενώ η πρόσφατη αναθεώρηση της οδηγίας για το χρηματιστήριο ρύπων έχει οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές CO2. Παράλληλα, καταργούνται οι επιδοτήσεις προς τις λιγνιτικές μονάδες. Έτσι, η απολιγνιτοποίηση είναι επιτακτική και για οικονομικούς λόγους, ιδίως για την Ελλάδα που έχει τον χειρότερης ποιότητας λιγνίτη στην Ευρώπη και εκπέμπει το περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα ανά μονάδα παραγόμενης ενέργειας, ούσα και πιο ευάλωτη σε αστάθειες της αγοράς και αλλαγές τιμών.
Με δεδομένες τις δεσμεύσεις της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα το 2050 και μείωση των εκπομπών κατά τουλάχιστον 55% μέχρι το 2030 στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και τον Ευρωπαϊκό Κλιματικό Νόμο η πορεία αυτή δεν είναι αναστρέψιμη. Μάλιστα, με την αναθεώρηση μεγάλου μέρους της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας μέσω του πακέτου Fit for 55, αναμένονται ακόμα υψηλότερες τιμές CO2, καθιστώντας την απολιγνιτοποίηση μονόδρομο.
Στη διαδρομή αυτή, η Ελλάδα αντιμετωπίζει δύο προκλήσεις, μια σε εθνικό και μια σε τοπικό επίπεδο. Αφ’ ενός την επιλογή καυσίμου για την μετά λιγνίτη εποχή, όπου πρέπει να προτιμηθούν οι ΑΠΕ και η αποθήκευσή τους, έναντι του ορυκτού αερίου. Αφ’ ετέρου, τις επιλογές που θα πάρει η Ελλάδα προκειμένου να μη μείνουν πίσω οι δύο λιγντικές περιφέρειές της που τόσα χρόνια θυσιάζονταν για να τροφοδοτούν την υπόλοιπη χώρα με ρεύμα. Η πρόκληση αυτή είναι ύψιστης σημασίας, λαμβάνομένου υπ’ όψιν του γεγονότος πως ανάμεσα στις λιγνιτικές περιφέρειες της ΕΕ, οι ελληνικές είναι οι πιο βαθιά εξαρτημένες από τις λιγνιτικές δραστηριότητες.
Στη δεύτερή του τοποθέτηση, ο Νίκος Μάντζαρης απάντησε σε σχετική ερώτηση αναφορικά με την τρέχουσα ενεργειακή κρίση και τις κατακόρυφες αυξήσεις των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας. Συγκεκριμένα, τόνισε ότι το ζήτημα είναι πολυπαραγοντικό και μπορεί να συνοψιστεί ως πρόβλημα υψηλής ζήτησης και χαμηλής προσφοράς, το οποίο επηρεάζεται από οικονομικούς και γεωπολιτικούς παράγοντες. Όλες οι παράμετροι που το επηρεάζουν έχουν οδηγήσει σε πολλαπλασιασμό των τιμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα και μπορεί να συντρέξουν ξανά μελλοντικά. Έτσι, πρέπει να υπάρξει επιτάχυνση της στροφής προς τις ΑΠΕ που είναι και οι πιο φθηνές, πέραν του αναγκαίου και εμφανούς περιβαλλοντικού οφέλους.
Παρακολουθήστε την τοποθέτηση του Νίκου Μάντζαρη στην εκπομπή ΦΥΣΙΚΑ του διαδικτυακού τηλεοπτικού καναλιού ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ που προβλήθηκε ζωντανά στις 5.11.2021 εδώ:
Και ολόκληρη την εκπομπή εδώ.
