Ένα νέο ιστορικό χαμηλό καταγράφηκε το 2021 για τον λιγνίτη στην Ελλάδα. Παρότι η ενεργειακή κρίση, με το ράλι στις τιμές του φυσικού αερίου,  επανέφερε στο προσκήνιο σενάρια για …come back φθηνότερης λιγνιτικής ενέργειας, το περασμένο έτος έκλεισε με 6,7% χαμηλότερη ηλεκτροπαραγωγή από “κάρβουνο” σε σύγκριση με το 2020.

Αυτό προέκυψε από ανάλυση του “The Green Tank», από την οποία προκύπτουν και άλλα ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Όπως το γεγονός ότι,  το 2021,  οι καθαρές εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας κινήθηκαν σε χαμηλά 8ετίας και ότι πρώτη πηγή ηλεκτροπαραγωγής στη χώρα μας ήταν το ορυκτό αέριο.

Είναι αξιοσημείωτο ότι, σε αντίθεση με την Ελλάδα στην ΕΕ-27 η χρήση στερεών ορυκτών καυσίμων αυξήθηκε εντός του 2021. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, στα υπόλοιπα κράτη μέλη η κατανάλωση λιγνίτη και λιθάνθρακα για παραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας αυξήθηκε τον περασμένο χρόνο κατά 11.9% σε σχέση με το 2020.

Ειδικότερα, όπως αναφέρει στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» ο αναλυτής πολιτικής του «The Green Tank» κ. Νίκος Μάντζαρης, η Γερμανία αύξησε την ηλεκτροπαραγωγή από λιγνίτη κατά 20% _ από 82,1 σε 99,1 TWh (τεραβατώρες) _  και από λιθάνθρακα κατά σχεδόν 31% (από 35,5 σε 46,4 ΤWh) την ίδια περίοδο, αγγίζοντας έτσι, με 145,6 TWh από λιγνίτη και λιθάνθρακα αθροιστικά, τα επίπεδα του 2019 (151,4 ΤWh).

Ο λιγνίτης στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα η παραγωγή ηλεκτρισμού από λιγνίτη το 2021, σε σχέση με το 2020, μειώθηκε κατά 6,7%, ενώ συγκριτικά με το  2019 η μείωση αγγίζει το 49%. Η συρρίκνωση της συνεισφοράς του λιγνίτη στην παραγωγή ρεύματος καλύφθηκε από τη σχεδόν ισόποση αύξηση της ηλεκτροπαραγωγής από ορυκτό αέριο και Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Πιο συγκεκριμένα, η ηλεκτροπαραγωγή από αέριο αυξήθηκε κατά 17% σε σχέση με το 2020 και κατά  29% σε σχέση με το 2019, ενώ το μερίδιο των ΑΠΕ (ενέργεια κυρίως από  αιολικά και ηλιακά πάρκα) στην κάλυψη της ζήτησης αυξήθηκε κατά 16% σε σχέση με το 2020 και κατά 41% σε σχέση με το 2019.

Όσο για τις καθαρές εισαγωγές πέρυσι, συρρικνώθηκαν κατά 59% σε σχέση με το 2020, σημειώνοντας χαμηλό οκταετίας. Μάλιστα, η Ελλάδα ήταν καθαρός εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας για τρεις μήνες: τον Ιανουάριο,  τον Οκτώβριο και τον Δεκέμβριο του 2021.

Έτσι, το ορυκτό αέριο και οι ΑΠΕ αναδεικνύονται ως οι βασικές πηγές ενέργειας στο διασυνδεδεμένο δίκτυο ηλεκτρισμού της χώρας, με το αέριο να διατηρεί το προβάδισμα  έναντι των ΑΠΕ (20.9 TWh vs 17.2 TWh) και την παραγωγή από λιγνίτη να είναι στα ίδια επίπεδα με την ενέργεια που παράγεται από τα μεγάλα υδροηλεκτρικά (ΥΗ) της ΔΕΗ (5.3 ΤWh).

Μάλιστα, πέρυσι, το μερίδιο των ΑΠΕ μαζί με αυτό των μεγάλων υδροηλεκτρικών (43%) ξεπέρασε το ποσοστό του ορυκτού αερίου (40%), ενώ το μερίδιο του λιγνίτη παραμένει σε πολύ χαμηλά επίπεδα (10%). Ειδικά τον  Δεκέμβριο, οι ΑΠΕ μαζί με τα μεγάλα ΥΗ κάλυψαν πάνω από 50% της ζήτησης του διασυνδεδεμένου δικτύου.  «Οι φωνές που εδώ και μήνες προέβλεπαν ανάκαμψη του λιγνίτη διαψεύστηκαν καθώς το 2021 έκλεισε με νέο ιστορικό χαμηλό στη λιγνιτοπαραγωγή. Καθώς η χώρα βαδίζει πλέον σταθερά στον δρόμο της απολιγνιτοποίησης, το ζητούμενο για το 2022 είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να εκτοπίσουν το ορυκτό αέριο από την πρώτη θέση στο μίγμα ηλεκτροπαραγωγής, προστατεύοντας παράλληλα τους πολίτες από την έκρηξη των ενεργειακών τιμών», τονίζει ο κ. Μάντζαρης.

Η ανάλυση

Η ανάλυση του “The Green Tank» για το 2021, συγκρίνοντας με το μίγμα ηλεκτροπαραγωγής προ δεκαετίας, διαπιστώνει ότι:

  • Ο λιγνίτης υπο-πενταπλασιάστηκε από 27,6 TWh το 2011 και μερίδιο στην κάλυψη της ζήτησης 53,2%, σε 5,3 TWh και μερίδιο 10,1% το 2021.
  • Οι ΑΠΕ, χωρίς τα μεγάλα υδροηλεκτρικά, σχεδόν επταπλασιάστηκαν από 2,5 TWh και μερίδιο μόλις 4,9 % το 2011, σε 17,2 TWh και μερίδιο 32,8 % το 2021
  • Το ορυκτό αέριο είχε σκαμπανεβάσματα εντός της τελευταίας δεκαετίας αλλά το 2021 έδωσε 20,9 TWh (ιστορικό υψηλό) με μερίδιο 39,8%, ενώ το 2011 συνεισέφερε 6 TWh λιγότερες (14,9 TWh) έχοντας μερίδιο 28,6%.

Παρά τη ραγδαία μείωση του λιγνίτη τα τελευταία χρόνια στο μίγμα ηλεκτροπαραγωγής και την ταυτόχρονη αύξηση των ΑΠΕ, όπως σχολιάζει ο κ. Μάντζαρης, «η προσπάθεια θα πρέπει να ενταθεί έτσι ώστε η Ελλάδα να επιτύχει τους κλιματικούς στόχους της, αποφεύγοντας νέες επενδύσεις στο ορυκτό αέριο και εστιάζοντας στην αποθήκευση ενέργειας και την περαιτέρω ανάπτυξη των ΑΠΕ».

Σε κάθε περίπτωση, ο λιγνίτης δεν φαίνεται να επανακάμπτει, ούτε σε περιόδους κρίσης. Ακόμη και τη Δευτέρα, με το σφοδρό κύμα κακοκαιρίας της «Ελπίδας»  να χτυπά με σφοδρότητα τη χώρα, η αυξημένη ενεργειακή ζήτηση καλύφθηκε από τις υπόλοιπες ενεργειακές πηγές, με τη συμμετοχή του λιγνίτη να φτάνει μόλις στο 12%. Ανάλογο ήταν και χθες το ποσοστό της  λιγνιτικής  παραγωγής (περίπου 12,5%).