Εξαπλασιάστηκαν οι εισαγωγές ρωσικού αερίου το πρώτο εξάμηνο του 2024 συγκριτικά με την αντίστοιχη περίοδο του 2023, ενώ οι εισαγωγές LNG από την Αγία Τριάδα υποδιπλασιάστηκαν. Η συνολική κατανάλωση αερίου (30.78 TWh) εμφανίστηκε αυξημένη κατά 29.8%. Στην τελευταία θέση η Ελλάδα στην ΕΕ-27 στο πρώτο δίμηνο της περιόδου εθελοντικής μείωσης της κατανάλωσης αερίου, αυξάνοντας τη χρήση του αερίου κατά 15.5%.
O μήνας Ιούνιος
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ, τον Ιούνιο 2024 η συνολική εγχώρια κατανάλωση αερίου ξεπέρασε τις 5 TWh (5.4 TWh). Ήταν η δεύτερη υψηλότερη της εξαετίας (2019-2024) για τον μήνα Ιούνιο μετά το 2021 (5.85 TWh).
Η μεγαλύτερη αύξηση σε απόλυτες τιμές σε σχέση με τον περσινό Ιούνιο προήλθε από τον ηλεκτρισμό (+1.1 TWh ή +34%). Ακολούθησε η βιομηχανία με μια μικρή αύξηση (+0.04 ΤWh ή +8.4%). Αντίθετα, η χρήση αερίου στα δίκτυα μειώθηκε ελάχιστα κατά 8 GWh (-1.5%).
Αθροιστική επίδοση το πρώτο εξάμηνο
Αθροιστικά, για το πρώτο εξάμηνο του 2024 η κατανάλωση αερίου ήταν 30.78 ΤWh, αυξημένη σε σχέση με τον μέσο όρο της πενταετίας κατά 1.73 TWh (+6%). Μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του 2023 (+7.1 TWh ή +29.8%).
Σε ό,τι αφορά τις τελικές χρήσεις, η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση σε σχέση με τον μέσο όρο πενταετίας σημειώθηκε στη βιομηχανία (+33% ή +1.14 TWh), ενώ ακολούθησε ο ηλεκτρισμός (+8% ή +1.45 TWh). Αντίθετα, στα δίκτυα σημειώθηκε μείωση (-11.8% ή -0.86 TWh).
Ποιοτικά, η εικόνα αυτή παραμένει η ιδία συγκρίνοντας το πρώτο εξάμηνο του 2024 με το αντίστοιχο του 2023, αλλά ποσοτικά είναι αρκετά διαφορετική. Η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στη βιομηχανία (+141.7% ή +2.7 TWh) και ακολούθησε ο ηλεκτρισμός (+30.9% ή +4.65 TWh). Αντίθετα, στα δίκτυα σημειώθηκε μείωση (-4.3% ή -0.3 TWh).
Η κατανάλωση το 2024
Η κατανάλωση αερίου τον Ιούνιο του 2024 (5.4 TWh) ήταν η δεύτερη υψηλότερη του έτους, μετά τον Ιανουάριο (6.04 TWh). Εμφανίστηκε αυξημένη κατά 26.5% σε σχέση με τον Ιούνιο 2023 (+1.13 TWh).
Όσον αφορά την κατανομή της κατανάλωσης αερίου στις τελικές χρήσεις το πρώτο εξάμηνο του 2024, το μεγαλύτερο μερίδιο κατείχε ο ηλεκτρισμός με 19.7 TWh, καταλαμβάνοντας μερίδιο 64%, σχεδόν ίσο με αυτό του πρώτου εξαμήνου του 2023 (63.4%).
Μειωμένο εμφανίστηκε το μερίδιο στα δίκτυα, αφού από 28.5% (ή 6.77 TWh) το πρώτο εξάμηνο του 2023, έπεσε στο 21% (ή 5.48 TWh). Η ανακατανομή αυτή ήταν αποτέλεσμα της μεγάλης αύξησης του μεριδίου της βιομηχανίας, το οποίο από 8.1% (ή 1.9 ΤWh) το πρώτο εξάμηνο του 2023 αυξήθηκε κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες το 2024 (15% ή 4.61 ΤWh).
Ο εθελοντικός ευρωπαϊκός στόχος του -15%
Τον Μάρτιο του 2024, η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέθεσε σύσταση ως προς τα κράτη-μέλη για τη συνέχιση της προσπάθειας μείωσης της κατανάλωσης αερίου κατά 15% για την περίοδο Απρίλιος 2024 ― Μάρτιος 2025, σε σύγκριση με την περίοδο αναφοράς από την 1η Απριλίου 2017 έως την 31η Μαρτίου 2022. Η σύσταση αυτή αποτελεί συνέχεια του Κανονισμού του Αυγούστου του 2022 για υποχρεωτική μείωση της κατανάλωσης αερίου κατά 15% το οκτάμηνο Αυγούστου 2022 – Μαρτίου 2023 συγκριτικά με μια περίοδο αναφοράς, καθώς και της απόφασης τον Μάρτιο του 2023 για εθελοντική μείωση της κατανάλωσης το διάστημα Απριλίου 2023 – Μαρτίου 2024.
Εξετάζοντας λοιπόν την επίδοση της Ελλάδας, προκύπτει ότι για το πρώτο τρίμηνο της νέας περιόδου, δηλαδή Απρίλιο-Ιούνιο 2024, η χώρα όχι απλώς δεν μείωσε την κατανάλωση αερίου σε σχέση με την περίοδο αναφοράς, αλλά αντ’ αυτού την αύξησε. Συγκεκριμένα, η κατανάλωση (14.57 ΤWh) ήταν κατά 4.25 ΤWh μεγαλύτερη από τον στόχο (10.33 ΤWh), ενώ υπερβαίνει τον μέσο όρο της περιόδου αναφοράς (12.15 ΤWh) κατά 2.42 ΤWh.
Σύγκριση με την ΕΕ-27 για τον εθελοντικό ευρωπαϊκό στόχο του -15%
Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα δεδομένα της Eurostat[1] για τη μηνιαία κατανάλωση αερίου στα κράτη μέλη της ΕΕ-27 (Μάιος 2024), για το πρώτο δίμηνο της νέας περιόδου εθελοντικής μείωσης (Απρίλιος-Μάιος 2024), η Ελλάδα αύξησε την κατανάλωση της κατά 15.5% σε σχέση με την περίοδο αναφοράς[2].
Η επίδοση αυτή την κατατάσσει στην τελευταία θέση στη σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ και την καθιστά μια εκ των τριών μόνο χωρών που αύξησαν την κατανάλωση αερίου. Οι άλλες δύο χώρες είναι η Σλοβενία (+5.2%) και η Ιταλία (+1.7%). Η ΕΕ-27 βρέθηκε στην 17η θέση (-17.3%) της κατάταξης, πετυχαίνοντας τον εθελοντικό στόχο μείωσης της κατανάλωσης αερίου (-15%).
Πρόκειται για μια ανησυχητική επιδείνωση της εθνικής επίδοσης σε σχέση με την αντίστοιχη ως προς τον υποχρεωτικό στόχο που είχε επιβάλει η ΕΕ κατά την κορύφωση της ενεργειακής κρίσης για τη μείωση της κατανάλωσης ορυκτού αερίου κατά τουλάχιστον 15% την οκτάμηνη περίοδο Αύγουστος 2022 ― Μάρτιος 2023 σε σχέση με τον μέσο όρο της προηγούμενης πενταετίας. Τότε η Ελλάδα, επιτυγχάνοντας μείωση 21.9%, είχε βρεθεί στη 10η θέση ξεπερνώντας τόσο τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (16η θέση) όσο και χώρες όπως η Γερμανία, η Αυστρία ή η Ιταλία.
Οι εισαγωγές το 2024
Οι εισαγωγές αερίου από τη Ρωσία μέσω του αγωγού Turkstream από την πύλη Σιδηροκάστρου (2.97 ΤWh) ήταν τριπλάσιες τον Ιούνιο του 2024 σε σχέση με τον Ιούνιο του 2023, με αποτέλεσμα το μηνιαίο μερίδιο των εισαγωγών από τον Turkstream να ξεπεράσει το 50% (54.8%). Επιπλέον, ήταν οι υψηλότερες εισαγωγές της τελευταίας τουλάχιστον επταετίας για τον μήνα Ιούνιο. Παρ’ όλα αυτά, εμφανίστηκαν μειωμένες κατά 5.2% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα, δηλαδή τον Μάιο 2024, που καταγράφηκαν οι υψηλότερες μηνιαίες εισαγωγές του 2024 (3.13 ΤWh).
Η μηνιαία ροή υγροποιημένου ορυκτού αερίου (LNG) από την πύλη της Αγίας Τριάδας υποδιπλασιάστηκε τον Ιούνιο 2024 (1.35 ΤWh) σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2023 (2.71 ΤWh). Ωστόσο, αυξήθηκε συγκριτικά με τον προηγούμενο μήνα (Μάιος 2024), με αποτέλεσμα να βρεθεί στη δεύτερη θέση ξανά με μερίδιο 24.9% στις συνολικές εισαγωγές.
Εκτός από την πύλη της Αγίας Τριάδας, από τις τελευταίες μέρες του Φεβρουαρίου διεξάγονται εισαγωγές υγροποιημένου ορυκτού αερίου από τον νέο σταθμό FSRU της Αλεξανδρούπολης, ο οποίος δεν έχει τεθεί ακόμα σε εμπορική λειτουργία. Από την πύλη αυτή με βάση όσα δεδομένα έχουν δημοσιευτεί μέχρι στιγμής, έχουν εισαχθεί 0.28 ΤWh[3].
Στη τρίτη θέση τον Ιούνιο βρέθηκε το αζέρικο αέριο από τον ΤΑΡ μέσω Νέας Μεσημβρίας με μερίδιο 20.4% (1.1 ΤWh), για το οποίο καταγράφηκε αύξηση 83% σε σχέση με τον Ιούνιο 2023. Οι εισαγωγές από την τέταρτη πύλη εισόδου, στους Κήπους από την Τουρκία, ήταν μηδενικές για έκτο συνεχόμενο μήνα, δηλαδή από την αρχή του έτους.
Αθροιστικά, για το πρώτο εξάμηνο του 2024 οι συνολικές εισαγωγές από τις πύλες εισόδου της χώρας ήταν 30.77 TWh, αυξημένες κατά 15.5% σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του 2023. Οι εισαγωγές μέσω της πύλης του Σιδηροκάστρου αποτελούν πλέον σταθερά την πρώτη πηγή τροφοδοσίας στη χώρα με 15.46 TWh και μερίδιο πάνω από 50% (50.2%). Το αντίστοιχο μερίδιο το πρώτο εξάμηνο του 2023 ήταν μόλις 9.6%.
Στη δεύτερη θέση με 9.2 TWh και μερίδιο 30% βρίσκονται οι εισαγωγές LNG μέσω της πύλης της Αγίας Τριάδας, σημειώνοντας ωστόσο μεγάλη μείωση (-50.8%) σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του 2023. Στην τρίτη θέση με 5.83 TWh και μερίδιο 18.9% διατηρήθηκαν οι εισαγωγές αζέρικου αερίου από τον ΤΑΡ, αυξημένες σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του 2023 κατά 31.6%.
Τέλος, μηδενικές ήταν οι εξαγωγές αερίου μέσω της πύλης του Σιδηροκάστρου για 10ο συνεχόμενο μήνα (από τον Σεπτέμβριο του 2023).
Εισαγωγές ρωσικού αερίου στην Ελλάδα
Όσον αφορά το ορυκτό αέριο που προέρχεται από τη Ρωσία, υπάρχουν δύο πύλες εισόδου. Η μία είναι από το Σιδηρόκαστρο μέσω του αγωγού Turkstream και η δεύτερη είναι, σε μορφή υγροποιημένου ορυκτού αερίου (LNG), από την πύλη της Αγίας Τριάδας.
H ενεργειακή κρίση, η οποία επιδεινώθηκε από τον πόλεμο, είχε ως αποτέλεσμα την αισθητή μείωση των εισαγωγών ρωσικού αερίου από τον Turkstream ήδη από τον Απρίλιο του 2022. Αυτό αποτυπώθηκε και στη μείωση του ρωσικού αερίου από τον αγωγό κατά 86.2% την περίοδο του υποχρεωτικού στόχου μείωσης (Αύγουστος 2022 ― Μάρτιος 2023) σε σχέση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους.
Για πρώτη φορά ρωσικό αέριο με τη μορφή LNG εισήχθη στη χώρα τον Οκτώβριο του 2022, λίγους μήνες δηλαδή μετά την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία. Μέχρι και τα μισά του 2023, πρώτη πηγή εισαγωγών στη χώρα ήταν το LNG (εξαιρουμένου του ρωσικού LNG) από την πύλη της Αγίας Τριάδας.
Ο Ιούνιος του 2023 ήταν ο πρώτος μήνας που το ρωσικό αέριο (από αγωγό και LNG) έγινε η πρώτη πηγή εισαγωγών με μερίδιο 46%, ενώ δεύτερη ήταν το LNG από όλες τις υπόλοιπες χώρες πλην της Ρωσίας (μερίδιο 37%). Μάλιστα, αυτό συνεχίστηκε για όλους τους υπόλοιπους μήνες του 2023 μέχρι και τον Μάιο 2024[4]. Συγκεκριμένα, το πρώτο πεντάμηνο του 2024 το ρωσικό αέριο ξεπέρασε το 55% των συνολικών εισαγωγών αερίου στη χώρα με μερίδιο τουλάχιστον 56.8%[5]. Το υψηλό αυτό μερίδιο οφείλεται κυρίως στις εισαγωγές ρωσικού αερίου μέσω αγωγού, καθώς οι εισαγωγές ρωσικού LNG ήταν μειωμένες τους πρώτους δύο μήνες του 2024 και μηδενικές για τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι κατά την περίοδο Ιουνίου 2023 – Ιουνίου 2024 οι συνολικές εισαγωγές ρωσικού αερίου ήταν τουλάχιστον 36.83 TWh, δηλαδή 61.7% περισσότερες από την αντίστοιχη περίοδο πριν και κατά την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία (22.78 TWh μεταξύ Ιουνίου 2021 και Ιουνίου 2022). Παρατηρείται, λοιπόν, πως οι εισαγωγές ρωσικού αερίου, όχι απλά αυξήθηκαν, αλλά ξεπέρασαν και τα επίπεδα προ ενεργειακής κρίσης.
Σημαντικό ρόλο σε αυτό έπαιξε η αύξηση των εισαγωγών ρωσικού LNG μέχρι και τον Φεβρουάριο 2024, ενώ από τον Μάρτιο και μετά οι εισαγωγές ρωσικού LNG εμφανίζονται μηδενικές[6]. Από την άλλη, οι εισαγωγές ρωσικού αερίου μέσω του αγωγού Turkstream (πύλη Σιδηροκάστρου) κατέχουν όχι μόνο το μεγαλύτερο μερίδιο των εισαγωγών ρωσικού αερίου συνολικά, αλλά παρουσιάζουν και σημαντική αύξηση, ειδικά τους τελευταίους έξι μήνες, κατά τους οποίους το ρωσικό αέριο από τον αγωγό καταλαμβάνει την πρωτιά σε μερίδιο ως προς τις συνολικές εισαγωγές.
Μπορείτε να διαβάσετε εδώ τις αναλύσεις των προηγούμενων μηνών από την έναρξη των μέτρων μείωσης της ΕΕ τον Αύγουστο του 2022.
[1] Μερικά από τα δεδομένα της Eurostat, ειδικά των τελευταίων μηνών, είναι προσωρινά (provisional) και θα οριστικοποιηθούν τους επόμενους μήνες. H Κύπρος δεν έχει συμπεριληφθεί στη σύγκριση, καθώς έχει μηδενική κατανάλωση αερίου.
[2] Η περίοδος αυτή αφορά στον μέσο όρο των διαστημάτων Απρίλιος-Μάιος από το 2017 έως και το 2021.
[3] Οι εισαγωγές LNG από την πύλη εισόδου στην Αμφιτρίτη, όπου βρίσκεται ο FSRU Αλεξανδρούπολης, δεν εμφανίζονται κάθε μήνα στα μηνιαία δελτία του ΔΕΣΦΑ.
[4] Για τον Ιούνιο δεν υπάρχουν τα δεδομένα στη Eurostat για το ρωσικό LNG.
[5] Οι πραγματικές εισαγωγές είναι πιθανόν περισσότερες, καθώς δεν συμπεριλαμβάνονται οι πιθανές εισαγωγές ρωσικού LNG τον Ιούνιο 2024.
[6] Τουλάχιστον μέχρι και τον Μάιο που υπάρχουν δεδομένα.
