Σε μια περίοδο που δίνεται έμφαση στη μείωση του ενεργειακού κόστους των μεγάλων βιομηχανιών της χώρας, δεν πρέπει να αφεθούν στο περιθώριο οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ). Οι ενεργειακές κοινότητες αποτελούν ένα κρίσιμο εργαλείο για τη στήριξή τους, καθώς δίνουν τη δυνατότητα συλλογικής παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας, μειώνοντας το κόστος και ενισχύοντας την οικονομική τους βιωσιμότητα.
Σύμφωνα με το άρθρο «Τα success stories των επιχειρηματικών ενεργειακών κοινοτήτων» της Χριστίνας Ζαφειρούλη στο energygame.gr, στο οποίο συνεισέφερε η Ιωάννα Σούκα, Αναλύτρια Ενεργειακής Πολιτικής στο Green Tank, στην Ελλάδα υπάρχουν ήδη παραδείγματα ενεργειακών κοινοτήτων, με πιο πρόσφατο αυτό της Κοινότητας Ανανεώσιμης Ενέργειας (ΚΑΕ) Πρεσπών. Η ενεργειακή αυτή κοινότητα ιδρύθηκε το 2024 προκειμένου να βοηθήσει τους επαγγελματίες του τουρισμού και τους φασολοπαραγωγούς της περιοχής να αντιμετωπίσουν το αυξημένο ενεργειακό κόστος υψηλά λόγω κλιματικών συνθηκών. Σήμερα, προετοιμάζεται η υλοποίηση έργου αυτοπαραγωγής με φωτοβολταϊκό σύστημα ισχύος 198,9 kW και αποθήκευση 193,5 kWh, το οποίο θα λειτουργεί με τον μηχανισμό του virtual net billing.
Ωστόσο, τα παραδείγματα αυτά θα μπορούσαν να είναι πολύ περισσότερα αν ξεπεραστούν τα βασικά εμπόδια. Όπως επισημαίνει η Ιωάννα Σούκα, «Ένα από τα κύρια ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι ενεργειακές κοινότητες είναι η έλλειψη πόρων χρηματοδότησης. Υπάρχουν κάποια γενικά χρηματοδοτικά εργαλεία για αυτοπαραγωγή, όπως φωτοβολταϊκά για αγροτικές εφαρμογές ή για στέγες μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά για ενεργειακές κοινότητες ειδικά, οι διαθέσιμες προσκλήσεις είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Η μοναδική ενεργή πρόσκληση χρηματοδότησης με προϋπολογισμό 41,8 εκατομμύρια ευρώ, απευθυνόταν σε ενεργειακές κοινότητες δήμων και συναφών φορέων, αποκλειστικά στις περιοχές μετάβασηςχωρίς ωστόσο να περιλαμβάνει μικρομεσαίες επιχειρήσεις και πολίτες».
Επιπλέον, τονίζει ότι οι ενεργειακές κοινότητες δεν είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση ούτε από το πρόσφατα ανακοινωθέν Κοινωνικό Σχέδιο για το Κλίμα. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα, ύψους 4,8 δισ. ευρώ για την Ελλάδα, για να στηρίξει τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις». Κάποια από αυτά τα έσοδα μπορούν και πρέπει να αξιοποιηθούν για τη στήριξη ενεργειακών κοινοτήτων πολιτών και ΜμΕ.
Πέρα από τη χρηματοδότηση, θεσμικά εμπόδια και ασάφειες περιορίζουν την περαιτέρω ανάπτυξη. Η Ιωάννα Σούκα αναφέρθηκε στο energy sharing, δηλαδή τον διαμοιρασμό ενέργειας σε κοινοτικό επίπεδο, που προβλέπεται από την Ευρωπαϊκή Οδηγία για την Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας: «Στην Ελλάδα, προς το παρόν, η εφαρμογή περιορίζεται σε επίπεδο πολυκατοικίας, και χρειάζεται παρέμβαση από την κυβέρνηση ώστε να διευρυνθεί τόσο το πεδίο των συμμετεχόντων όσο και η γεωγραφική κάλυψη, ενισχύοντας την αυτοκατανάλωση και την ενεργειακή δημοκρατία».
Συμπερασματικά, η μείωση του ενεργειακού κόστους μέσω ενεργειακών κοινοτήτων είναι εφικτή και τα πρώτα παραδείγματα δείχνουν τον δρόμο. Για την ευρύτερη διάδοση του μοντέλου απαιτείται πολιτική βούληση, καλύτερη χρηματοδότηση και πιο ευνοϊκό θεσμικό πλαίσιο. Η επιτυχία της ενεργειακής μετάβασης δεν μπορεί να διασφαλιστεί μόνο με τη συμμετοχή των μεγάλων επιχειρήσεων και της ενεργοβόρου βιομηχανίας, αλλά προϋποθέτει την ενεργό συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών και των ΜμΕ, που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας.
