Τα τέσσερα (4) νέα τεύχη εξειδίκευσης που τέθηκαν σε διαβούλευση στην Επιτροπή Παρακολούθησης του ΠΔΑΜ 2021-2017 αφορούν δράσεις συνολικού προϋπολογισμού €29,165 εκατ. και εντάσσονται στις Προτεραιότητες 1 (Ενίσχυση & Προώθηση Επιχειρηματικότητας) και 4 (Δίκαιη Εργασιακή Μετάβαση). Ειδικότερα:
Προτεραιότητα 1:
- Εγκατάσταση και λειτουργία πιλοτικής μονάδας ΣΗΘΥΑ κελιού καυσίμου και ΑΠΕ με χρήση Η2 (€7,865,000)
- Αξιοποίηση τεσσάρων κτιριακών εγκαταστάσεων πρώην Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Τρίπολης για την ανάπτυξη πρότυπου πάρκου καινοτομίας και εφαρμοσμένης έρευνας (€5,3 εκατ)
Προτεραιότητα 4:
- Αναμόρφωση Μαυρακείου Σχολής στο πλαίσιο της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (€6 εκατ)
- Προγράμματα δια βίου μάθησης για το περιβάλλον, την πράσινη οικονομία, τις ψηφιακές δεξιότητες και την επιχειρηματικότητα (€10 εκατ)
Σε ό,τι αφορά την πρώτη δράση «Εγκατάσταση και λειτουργία πιλοτικής μονάδας ΣΗΘΥΑ κελιού καυσίμου και ΑΠΕ με χρήση Η2» διατυπώνουμε τις ακόλουθες ενστάσεις:
Oι τεχνολογίες παρασκευής αλλά και χρήσης πράσινου H2 είναι κρίσιμες για την πράσινη μετάβαση και ως εκ τούτου είναι απαραίτητη η ανάπτυξή τους.
Ωστόσο το τεύχος εξειδίκευσης αναφέρει ότι: «Σκοπός του έργου είναι η μετατροπή ευρέως φάσματος συμβατικών (LNG) και μη- καυσίμων («πράσινο» Η2 από ΑΠΕ) σε ηλεκτρική ενέργεια και θερμότητα». Όμως, η απευθείας καύση ορυκτού αερίου στη ΣΗΘΥΑ για παραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας, έστω και ως μίγμα με πράσινο H2, που πιθανόν υπονοεί η παραπάνω πρόταση, δεν είναι δυνατόν να χρηματοδoτηθεί από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, καθώς σύμφωνα με το άρθρο 9δ του Κανονισμού 2021/1056 που διέπει το ΤΔΜ, οι «επενδύσεις που σχετίζονται με την παραγωγή, την επεξεργασία, τη μεταφορά, τη διανομή, την αποθήκευση ή την καύση ορυκτών καυσίμων» εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της στήριξης.
Επιπλέον, το τεύχος εξειδίκευσης αναφέρει ότι «Το πιλοτικό έργο θα είναι σε συμφωνία με τις γενικές αρχές του Κανονισμού (ΕΕ) 2023/1184 σχετικά με τον καθορισμό λεπτομερών κανόνων για την παραγωγή υγρών και αέριων καυσίμων μεταφορών μη βιολογικής προέλευσης από ανανεώσιμες πηγές» Ωστόσο ο εν λόγω Κανονισμός αναφέρει καθαρά ότι «τα υγρά και αέρια καύσιμα μη βιολογικής προέλευσης που παράγονται από ηλεκτρική ενέργεια θεωρείται ότι προέρχονται από ανανεώσιμες πηγές μόνο όταν η ηλεκτρική ενέργεια προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές». Συνεπώς η ηλεκτρική ενέργεια που πιθανώς θα παράγεται από την καύση ορυκτού αερίου στη ΣΗΘΥΑ δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ούτε για την παρασκευή υδρογόνου μέσω ηλεκτρόλυσης και να είναι σύμφωνη με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2023/1184.
Τέλος, ο δικαιούχος του έργου φαίνεται να είναι προεπιλεγμένος χωρίς ωστόσο να τεκμηριώνεται η ανάγκη για αυτήν την προσέγγιση. Συγκεκριμένα, η πιλοτική μονάδα ΣΗΘΥΑ, το κελί καυσίμου υδρογόνου, ο ηλεκτρολύτης για την παραγωγή του υδρογόνου και το ΦΒ πάρκο φαίνεται από την περιγραφή ότι θα υλοποιηθούν από το ΕΚΕΤΑ/ΙΔΕΠ.
Συνεπώς δεν είμαστε σε θέση να υπερψηφίσουμε το συγκεκριμένο τεύχος εξειδίκευσης, εκτός αν απαλειφθεί πλήρως η οποιαδήποτε αναφορά σε LNG και αποσαφηνιστεί ότι το μόνο καύσιμο που θα τροφοδοτεί την παραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας από τη ΣΗΘΥΑ θα είναι πράσινο υδρογόνο, το οποίο με τη σειρά του θα παράγεται από το φωτοβολταϊκό πάρκο ή από άλλες ΑΠΕ.
Σε ό,τι αφορά τις δράσεις 2 (Αξιοποίηση τεσσάρων κτιριακών εγκαταστάσεων πρώην Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Τρίπολης για την ανάπτυξη πρότυπου πάρκου καινοτομίας και εφαρμοσμένης έρευνας),3 (Αναμόρφωση Μαυρακείου Σχολής στο πλαίσιο της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης), και 4 (Προγράμματα δια βίου μάθησης για το περιβάλλον, την πράσινη οικονομία, τις ψηφιακές δεξιότητες και την επιχειρηματικότητα), θεωρούμε ότι αυτές κινούνται στη σωστή κατεύθυνση. Ενισχύουν το πλαίσιο διακυβέρνησης του κόμβου Βιοοικονομίας (ΕΣΔΙΜ Μεγαλόπολης) και τις υποδομές εκπαίδευσης, κατάρτισης, έρευνας και καινοτομίας, ενώ απευθύνονται σε χρήστες των υποδομών αυτών αλλά και σε άτομα που θα παρακολουθήσουν προγράμματα δια βίου μάθησης (8,000 άτομα) και θα λάβουν βεβαίωση παρακολούθησης (4,000). Σημαντικό ότι τα προγράμματα δια βίου μάθησης απευθύνονται κυρίως σε ανθρώπους (νέους αλλά όχι αποκλειστικά) που βρίσκονται ως επί το πλείστον σε δομές επαγγελματικής κατάρτισης αλλά και σε τελειόφοιτους Πανεπιστημίων, αφενός γιατί πέρα από την υποστήριξη προς το εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό και οι άλλες (πιο τεχνικές) κατηγορίες επαγγελματιών είναι κρίσιμες για την αντιμετώπιση της ανεργίας και στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής στις περιοχές μετάβασης. Αφετέρου, συμπεριλαμβάνονται και οι νέοι τελειόφοιτοι, οι οποίοι υποστηρίζονται στο να μεταβούν από την εκπαίδευση στην απασχόληση, δημιουργώντας έτσι καλύτερες προϋποθέσεις για να μείνουν στον τόπο τους.
Ως εκ τούτου εγκρίνουμε τις τρεις (3) αυτές δράσεις. Καταθέτουμε μόνο ένα σχόλιο για τη βελτίωση του τεύχους εξειδίκευσης που αφορά τη δια βίου μάθηση: να αποσαφηνιστεί ο τρόπος με τον οποίο αυτό το πρόγραμμα συνδέεται με τα υπόλοιπα παρεμφερή προγράμματα που ήδη χρηματοδοτούνται από το ΠΔΑΜ (πχ. Πλοηγός δεξιοτήτων στην Κοζάνη) ή από άλλους ευρωπαϊκούς πόρους, και πως αξιοποιούν το έργο αυτών ώστε να λειτουργήσουν συμπληρωματικά.
