Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα δεδομένα ηλεκτροπαραγωγής (Μάιος 2024 για το διασυνδεμένο δίκτυο και Απρίλιος 2024 για τα μη διασυνδεδεμένα νησιά) και αυτά των ετήσιων εκπομπών CO2 από το ΣΕΔΕ (2023), εκτιμώνται οι μηνιαίες εκπομπές από κάθε μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Ελλάδας, ακολουθώντας τη μεθοδολογία και τις παραδοχές που παρουσιάζονται εδώ.
Ένταση άνθρακα της ηλεκτροπαραγωγής
Η ένταση άνθρακα* αποτελεί σημαντικό δείκτη της πορείας απανθρακοποίησης του τομέα της ηλεκτροπαραγωγής. Χαμηλή τιμή έντασης άνθρακα σημαίνει καθαρότερο μίγμα ηλεκτροπαραγωγής, απεξαρτημένο από τα ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα.
Η πρόοδος που έχει συντελεστεί ήδη φαίνεται από τη μεγάλη μείωση της έντασης άνθρακα την τελευταία δεκαετία. Από το 2013 -έτος έναρξης της τρίτης φάσης του ΣΕΔΕ, κατά την οποία σταμάτησαν να παραχωρούνται δωρεάν δικαιώματα εκπομπών άνθρακα στην ηλεκτροπαραγωγή- έως και το 2019, η ένταση άνθρακα κυμαινόταν πάνω από τα 500 γρ CO2/kWh. Η υψηλότερη μέση ετήσια ένταση άνθρακα της τελευταίας δεκαετίας σημειώθηκε το 2014 (875 γρ. CO2/kWh).
Ωστόσο, 10 χρόνια αργότερα, η ένταση άνθρακα σχεδόν υποτριπλασιάστηκε για να φτάσει τα 315 γρ. CO2/kWh. Τη μεγαλύτερη συνεισφορά σε αυτή τη μείωση των εκπομπών έχει η πτώση της παραγωγής από λιγνίτη κατά 80.6% μεταξύ 2013 και 2023.
Η πρόοδος συνεχίζεται και το 2024, καθώς το πρώτο πεντάμηνο η μέση ένταση άνθρακα μειώθηκε περαιτέρω στα 267 γρ. CO2/kWh. Ο Μάιος, ειδικότερα, ήταν ο μήνας με τη χαμηλότερη μηνιαία ένταση άνθρακα (231 γρ. CO2/kWh), καθώς συνοδεύτηκε από ιστορικό χαμηλό μηνιαίας λιγνιτικής παραγωγής (50 GWh). Η δεύτερη χαμηλότερη μηνιαία ένταση άνθρακα σημειώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2023 (255 γρ. CO2/kWh), όταν είχε καταγραφεί η τρίτη χαμηλότερη λιγνιτική παραγωγή (187 GWh).
Οι εκπομπές το 2024 θα μπορούσαν να μειωθούν ακόμα περισσότερο εάν είχαν αποφευχθεί οι περικοπές ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και η αντίστοιχη ποσότητα ενέργειας διοχετευόταν για να περιορίσει την παραγωγή μονάδων αερίου. Συνολικά, μέχρι τον Μάιο περικόπηκαν 430 GWh (49 τον Μάρτιο, 259 τον Απρίλιο και 122 τον Μάιο). Λαμβάνοντας υπόψη την ένταση άνθρακα των μηνών αυτών, θα μπορούσαν να έχουν εκπεμφθεί 100 χιλιάδες τόνοι διοξειδίου του άνθρακα λιγότεροι, όσες και οι εκπομπές της μονάδας ορυκτού αερίου Elpedison Θίσβη στο πεντάμηνο.
Εκπομπές ανά καύσιμο
Τον Μάιο οι εκπομπές των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής διατηρήθηκαν κάτω από τους 1 εκατ. τόνους (0.95), όπως είχε συμβεί και τον Απρίλιο. Αυτό έχει συμβεί ξανά μόνο άλλες δυο φορές κατά την τελευταία δεκαετία (Απρίλιο 2022 και Μάιο 2023).
Συνολικά, τους πρώτους πέντε μήνες του 2024 εκτιμάται ότι εκπέμφθηκαν 5.47 εκατ. τόνοι CO2 για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Οι εκπομπές των μονάδων ορυκτού αερίου έφτασαν σχεδόν το 50% των συνολικών της χώρας (2.71 εκατ. τόνοι ή 49.6%) και ξεπέρασαν τις αντίστοιχες των λιγνιτικών μονάδων (1.85 εκατ. τόνοι ή 33.8%). Πολύ μικρότερο ήταν το μερίδιο των πετρελαϊκών μονάδων (0.91 εκατ. τόνοι ή 16.7%).
Έτσι, οι εκπομπές του τομέα ηλεκτροπαραγωγής μειώθηκαν κατά 0.34 εκατ. τόνους (-5.9%) το πρώτο πεντάμηνο του 2024 σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2023. Αυτό οφείλεται κυρίως στη μείωση των εκπομπών των λιγνιτικών μονάδων (-0.98 εκατ. τόνους ή -34.7%) ως αποτέλεσμα της μειωμένης ηλεκτροπαραγωγής από λιγνιτικές μονάδες κατά 32%.
Αντίθετα, στις εκπομπές των μονάδων ορυκτού αερίου παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση (+0.64 εκατ. τόνοι ή +31.1%) λόγω της αντίστοιχης αύξησης της ηλεκτροπαραγωγής από ορυκτό αέριο κατά 36.9%. Τέλος, σχεδόν ισόποσες με το πεντάμηνο του 2023 εμφανίστηκαν οι εκπομπές από τις μονάδες πετρελαίου (-0.01 εκατ. τόνοι ή -0.8%).
Μεγαλύτερη ήταν η μείωση στις συνολικές εκπομπές του πρώτου πενταμήνου του 2024 συγκριτικά με τον μέσο όρο της πενταετίας (-2.74 εκατ. τόνους ή -33.4%). Η μείωση προήλθε και από τα τρία καύσιμα, με μεγαλύτερη αυτή από τον λιγνίτη (-2.65 εκατ. τόνοι ή -58.9%). Είναι χαρακτηριστικό ότι στην αρχή της πενταετίας (2019) οι εκπομπές από τις λιγνιτικές μονάδες (7.96 εκατ. τόνοι) ήταν τέσσερις φορές περισσότερες από αυτές του πρώτου πενταμήνου του 2024. Ακολούθησε σε μείωση το πετρέλαιο (-0.19 εκατ. τόνοι ή -16.2%), ενώ στο ορυκτό αέριο καταγράφηκε μικρή αύξηση για πρώτη φορά (+0.09 εκατ. τόνοι ή 3.5%).
Εκπομπές ανά σταθμό ηλεκτροπαραγωγής
Σε ό,τι αφορά τον επιμερισμό των εκπομπών στους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, ο λιγνιτικός ατμοηλεκτρικός σταθμός (ΑΗΣ) του Αγίου Δημητρίου διατήρησε την 1η θέση και κατά το πρώτο πεντάμηνο του 2024, με εκπομπές 1.42 εκατ. τόνους (76.8% των εκπομπών από τις λιγνιτικές μονάδες). To 2024 λειτούργησαν οι τρεις από τις πέντε μονάδες του (III-V), αυτές που καλύπτουν την τηλεθέρμανση της πόλης της Κοζάνης, ενώ τον Μάιο λειτούργησε μόνο η μονάδα V.
Η Πτολεμαΐδα 5 έπεσε στην τέταρτη θέση στο πεντάμηνο (0.39 εκατ. τόνοι), καθώς τον Μάιο είχε μηδενική λιγνιτική παραγωγή. Ο τρίτος λιγνιτικός σταθμός, δηλαδή ο ΑΗΣ Μελίτης, που είχε για τρίτο συνεχόμενο μήνα μηδενική παραγωγή, βρέθηκε στην 22η θέση με 0.04 εκατ. τόνους.
Στη 2η θέση βρέθηκε η μονάδα ορυκτού αερίου Μεγαλόπολη V (0.43 εκατ. τόνοι), ενώ με μικρή διαφορά ακολούθησε ο Άγιος Νικόλαος ΙΙ που εξέπεμψε 0.42 εκατ. τόνους. Στις θέσεις 5 έως 10 της κατάταξης βρέθηκαν άλλοι έξι σταθμοί ορυκτού αερίου, ενώ συνολικά οι μονάδες με καύσιμο το ορυκτό αέριο έφτασαν το 60% (59.5%) των εκπομπών από τις θερμικές μονάδες του διασυνδεδεμένου δικτύου της χώρας (λιγνίτης και ορυκτό αέριο μαζί).
Στα Μη Διασυνδεμένα Νησιά, τις πρώτες τρεις θέσεις σε εκπομπές καταλαμβάνουν οι πετρελαϊκοί σταθμοί που βρίσκονται στην Κρήτη (Αθερινόλακκος Λινοπεράματα και Χανιά), με εκπομπές 0.22, 0.17 και 0.09 εκατ. τόνους αντίστοιχα το πρώτο πεντάμηνο του 2024. Οι τρεις αυτοί σταθμοί, που είναι αθροιστικά υπεύθυνοι για το 51.6% των συνολικών εκπομπών στα μη διασυνδεδεμένα νησιά, βρέθηκαν στην 11η, 12η και 15η θέση αντίστοιχα στη γενική κατάταξη όλων των θερμικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής της χώρας ως προς τις εκπομπές τους.
Οι εκπομπές των θερμικών μονάδων της ΔΕΗ
Η ΔΕΗ πραγματοποίησε μεγάλη πρόοδο τα τελευταία δύο χρόνια σε ό,τι αφορά τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από τις θερμικές της μονάδες. Συγκεκριμένα, το 2022 κατόρθωσε να περιορίσει τις εκπομπές της στους 14.94 εκατ. τόνους, 35% λιγότερους από τα αντίστοιχα επίπεδα του 2019 (23.09 εκατ. τόνους). Το 2023, η μείωση σε σχέση με το 2019 ξεπέρασε το 50% (-50.3%), καθώς αθροιστικά όλες οι θερμικές μονάδες της ΔΕΗ εκτιμάται ότι εξέπεμψαν 11.47 εκατ. τόνους**.
Παρά το γεγονός ότι έχασε για λίγο τους στόχους που αποτυπώνονται στα τρία ομολογιακά δάνεια που σύναψε το 2021 για μείωση των εκπομπών των θερμικών της μονάδων κατά 40% το 2022 και κατά 57% το 2023 σε σχέση με τα επίπεδα του 2019, η ΔΕΗ δείχνει να παραμένει προσηλωμένη στη δραστική μείωση του ανθρακικού της αποτυπώματος. Συγκεκριμένα, στο νέο στρατηγικό επιχειρησιακό της σχέδιο για την τριετία 2024 – 2026, το οποίο παρουσίασε τον Ιανουάριο του 2024 στο Capital Markets Day στο Λονδίνο, δεσμεύτηκε να περιορίσει το 2026 τις εκπομπές από τις θερμικές της μονάδες στους 5.9 εκατ. τόνους, μια μείωση της τάξης του 75% σε σχέση με τα επίπεδα του 2019.
Θεωρώντας ότι η μείωση των εκπομπών από τους 11.47 εκατ. τόνους το 2023 στους 5.9 εκατ. τόνους το 2026 θα είναι γραμμική, μπορεί να γίνει εκτίμηση των ετήσιων προϋπολογισμών άνθρακα της ΔΕΗ για κάθε έτος της τριετίας 2024-2026. Με αυτή την παραδοχή, ο διαθέσιμος προϋπολογισμός για το 2024 ανέρχεται σε 9.61 εκατ. τόνους.
Κατά το πρώτο πεντάμηνο του έτους, οι θερμικές μονάδες της ΔΕΗ εξέπεμψαν 3.73 εκατ. τόνους, καταγράφοντας μείωση 18% σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2023. Η μείωση αυτή είναι σχεδόν τριπλάσια από την αντίστοιχη ποσοστιαία μείωση που σημειώθηκε στις εκπομπές όλων των θερμικών μονάδων της χώρας (-5.9%).
Συνεπώς, ο εναπομένων προϋπολογισμός άνθρακα της ΔΕΗ για τους υπόλοιπους 7 μήνες του 2024 είναι 5.88 εκατ. τόνοι, δηλαδή το 61.2% του συνολικού προϋπολογισμού άνθρακα του έτους. Με βάση τις κλιματικές επιδόσεις του πρώτου πενταμήνου, η ΔΕΗ βρίσκεται εντός της τροχιάς επίτευξης του στόχου.
Μπορείτε να δείτε την εξέλιξη των εκπομπών του τομέα της ηλεκτροπαραγωγής από το 2013 ως σήμερα και να διαβάσετε τις αναλύσεις προηγούμενων μηνών εδώ.
* Η ένταση άνθρακα ορίζεται ως ο λόγος των εκπομπών από τα τρία καύσιμα (λιγνίτης, αέριο και πετρέλαιο, συμπεριλαμβανομένων και των ΣΗΘΥΑ) ως προς τη συνολική ηλεκτροπαραγωγή της χώρας από το διασυνδεδεμένο δίκτυο και τα μη διασυνδεδεμένα νησιά.
** Στην τιμή αυτή περιλαμβάνονται οι εκπομπές όλων των θερμικών μονάδων της ΔΕΗ που καταγράφονται στο ΣΕΔΕ το 2023 (9.73 εκατ. τόνοι) και μια εκτίμηση των εκπομπών της Πτολεμαΐδας 5 (1.735 εκατ. τόνοι), οι οποίες θα καταγραφούν επισήμως στο ΣΕΔΕ τα επόμενα χρόνια.
