Στη Σύνοδο για την Ενεργειακή Μετάβαση: Ανατολική Μεσόγειος & Νοτιοανατολική Ευρώπη (Energy Transition Summit: East Med & Southeast Europe) — που πραγματοποιήθηκε στις 17 Ιουνίου 2025 στην Αθήνα και διοργανώθηκε από το FT και την Καθημερινή — ο Νίκος Μάντζαρης, αναλυτής πολιτικής και συνιδρυτής του Green Tank, συμμετείχε μαζί με ειδικούς για να διερευνήσουν πώς η Ελλάδα και η ευρύτερη περιοχή μπορούν να αξιοποιήσουν το πλούσιο ηλιακό και αιολικό τους δυναμικό.
«Χρειαζόμαστε έργα ΑΠΕ μεγάλης κλίμακας για την επίτευξη των κλιματικών μας στόχων — αλλά και μικρότερα έργα από αυτοπαραγωγούς», τόνισε ήδη από την αρχή της συζήτησης ο Νίκος Μάντζαρης. Επισήμανε ότι ο ρόλος των αυτοπαραγωγών είναι κεντρικός στη νομοθεσία της ΕΕ, ιδίως στο πακέτο «Fit for 55», και υπογράμμισε τη σημασία της ενεργούς συμμετοχής των πολιτών στην καθαρή ενεργειακή μετάβαση.
Στην Ελλάδα, η πρόοδος στα έργα αυτοπαραγωγής μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία οδήγησε σε περίπου 900 MW τέτοιων έργων — περίπου το 8–9 % της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος φωτοβολταϊκών. «Μικρό ποσοστό, αλλά καθόλου αμελητέο», σημείωσε, υποδεικνύοντας την υπάρχουσα δυναμική.
Ωστόσο, παρατηρείται μια επιβράδυνση στις αιτήσεις: «Υπάρχει πτώση στον ρυθμό νέων αιτήσεων για έργα αυτοπαραγωγής». Ο λόγος δεν είναι τόσο το δίκτυο, όσο οι πολιτικές αποφάσεις, εξήγησε, προσθέτοντας ότι «η μετάβαση από το net metering στο net billing άλλαξε τα οικονομικά δεδομένα της αυτοπαραγωγής». Ποια είναι η λύση που προτείνει; «Να κινητοποιηθούν δημόσιοι πόροι για να υποστηρίξουν μικρές εγκαταστάσεις μπαταριών».
Σχολιάζοντας τις εξελίξεις στην αγορά, ο Νίκος Μάντζαρης αποδόμησε έναν ευρέως διαδεδομένο μύθο: «Οι υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας δεν οφείλονται στις ΑΠΕ — το αέριο είναι υπεύθυνο, καθώς είναι ακριβό και καθορίζει καθημερινά την τιμή εκκαθάρισης της αγοράς». Το 2024, το αέριο κάλυψε περίπου το 37,5 % της ηλεκτροπαραγωγής στην Ελλάδα το τέταρτο υψηλότερο μερίδιο στην ΕΕ — μεγάλο μέρος της οποίας πήγε σε εξαγωγές — και αυτός είναι ο λόγος που η χώρα είχε την έκτη υψηλότερη τιμή χονδρικής ρεύματος στην ΕΕ, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Την ίδια χρονιά, «απορρίψαμε σημαντικές ποσότητες παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ επειδή δεν υπήρχε ζήτηση τη στιγμή της παραγωγής». Η πρότασή του: «Πρέπει να περιορίσουμε τη χρήση αερίου και να επισπεύσουμε την ανάπτυξη υποδομών αποθήκευσης, όπως οι μπαταρίες και η αντλησιοταμίευση, ώστε να αξιοποιούμε την ενέργεια από ΑΠΕ όταν παράγεται και να την διαθέτουμε τις ώρες αιχμής μειώνοντας την κατανάλωση ακριβού αερίου».
Αναφέρθηκε και σε έναν ακόμη μύθο που διαβάζουμε και ακούμε με αυξανόμενη συχνότητα ότι: «Δεν μπορούμε να βασιστούμε μόνο στις ΑΠΕ, άρα χρειαζόμαστε πολλές νέες μονάδες αερίου. Όμως η Ελλάδα διαθέτει ήδη 6 GW εγκατεστημένης ισχύος από μονάδες αερίου, με επιπλέον 5,5 GW υπό ανάπτυξη — παρόλο που το 2024 δεν ξεπεράσαμε ποτέ τα 5,1 GW συνδυασμένης χρήσης αερίου και λιγνίτη». Αμφισβήτησε την ανάγκη για τόσο μεγάλη επιπλέον ισχύ, ειδικά όταν χρηματοδοτείται από τους καταναλωτές μέσω μηχανισμών επάρκειας ισχύος.
Προτείνοντας τη μελλοντική κατεύθυνση, ο Νίκος Μάντζαρης τόνισε: «Η ενεργή συμμετοχή των πολιτών μέσω της αυτοπαραγωγής είναι κρίσιμη για την ενεργειακή μετάβαση και πρέπει να την ενισχύσουμε». Πρότεινε να δεσμευτεί χωρητικότητα 3 GW στο δίκτυο για έργα με πρωτοβουλία των καταναλωτών έως το 2030 — δηλαδή περίπου το 20 % της προβλεπόμενης συνολικής χωρητικότητας, στον ίδιο προσανατολισμό με τον στόχο της Ισπανίας (25 %).
Κοιτώντας προς το 2030, έθεσε φιλόδοξους στόχους: «Θα είμαστε πολύ ικανοποιημένοι αν εκπέμπουμε λιγότερους από 4 εκατομμύρια τόνους CO₂ — πέρυσι εκπέμψαμε τετραπλάσια ποσότητα, κυρίως λόγω του αερίου». Τόνισε ότι «καθαρότερη ενέργεια σημαίνει και φθηνότερη ενέργεια», εκφράζοντας το όραμά του «να δούμε πάνω από 80 % συμμετοχή των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό μείγμα έως το 2030».
Η προσοχή του, ωστόσο, δεν περιορίστηκε στην ηλεκτροπαραγωγή: «Οι μεταφορές εξελίσσονται στον πιο ρυπογόνο τομέα της Ελλάδας — απαιτείται και εκεί αποανθρακοποίηση». Τέλος, κάλεσε σε περιφερειακή συνεργασία: «Πρέπει να δώσουμε προτεραιότητα σε καθαρά, διακρατικά ενεργειακά έργα αντί για έργα ορυκτών καυσίμων, καθώς αυτά μειώνουν το κόστος για όλους».
Τη συζήτηση συντόνισε η Ελένη Βαρβιτσιώτη (ανταποκρίτρια των FT για Ελλάδα και Κύπρο), και συμμετείχαν επίσης ο Αλέξανδρος Φλάμος (Καθηγητής και Διευθυντής του Εργαστηρίου Τεχνοοικονομίας Ενεργειακών Συστημάτων στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς), ο Παναγιώτης Λαδακάκος (Πρόεδρος του Συνδέσμου Εταιριών Αιολικής Ενέργειας Ελλάδος) και ο Σταύρος Παπαθανασίου (Καθηγητής, Τομέας Ηλεκτρικής Ενέργειας, Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, ΕΜΠ). Ο καθένας παρουσίασε το όραμά του για μια αποτελεσματική και βιώσιμη ενεργειακή πολιτική, με στόχο ένα απανθρακωμένο, προσιτό και ανθεκτικό περιφερειακό ενεργειακό σύστημα.
Παρακολουθήστε εδώ την απάντηση του Νίκου Μάντζαρη στον μύθο περί αναγακαιότητας όλων των σχεδιαζόμενων νέων μονάδων ορυκτού αερίου.