Υφιστάμενα και ολοκληρωμένα προγράμματα χρηματοδότησης ενεργειακών κοινοτήτων & αυτοπαραγωγής
Πανελλαδικά
- Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας χρηματοδότησε με €30 εκατ. το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι» με στόχο την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων αυτοπαραγωγής έως 50 KW για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών αγροτών και αγροτικών επιχειρήσεων. Η υποβολή αιτήσεων έληξε στις 08/03/2025.
- Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας χρηματοδότησε με €208 εκατ. το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στη Στέγη» με στόχο την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων αυτοπαραγωγής με αποθήκευση για νοικοκυριά και αγρότες. Η υποβολή αιτήσεων έληξε στις 15/05/2024.
Περιοχές μετάβασης
- Η Ενεργειακή Κοινότητα του Δήμου Κοζάνης έλαβε την πρώτη και μοναδική έως τώρα δημόσια χρηματοδότηση έργου ΕΚοιν ύψους €5.4 εκατ. για την εγκατάσταση και λειτουργία έργων αυτοπαραγωγής ισχύος 7 MW από πόρους του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΠΔΑΜ) 2021-2027. Η σχετική πρόσκληση της Ειδικής Υπηρεσίας Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΕΥΔΑΜ) «Στήριξη ενεργειακών κοινοτήτων για την ανάπτυξη δράσεων αυτοπαραγωγής» συνολικού ύψους €41.8 εκατ. θα παραμείνει ανοιχτή έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025 αποκλειστικά για δήμους και συναφείς φορείς και μόνο στις περιοχές μετάβασης.
Δυνητικοί πόροι
Πανελλαδικά
- Αναμένεται ο προσδιορισμός της χρηματοδότησης του προγράμματος αυτοπαραγωγής «Απόλλων» που θεσπίστηκε τον Μάιο του 2024 με τον ν.5106/2024 και έχει ως στόχο τη μείωση του ενεργειακού κόστους των ευάλωτων νοικοκυριών, των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού, των Τοπικών και Γενικών Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων (ΓΟΕΒ – ΤΟΕΒ), των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) μέσω ενεργειακών κοινοτήτων που συστήνονται ανά Περιφέρεια για τον σκοπό αυτό.
- Οι ενεργειακές κοινότητες μπορούν να εντάσσονται στον εκάστοτε αναπτυξιακό νόμο ως διακριτή μορφή συνεταιριστικής οργάνωσης, στο νόμο περί Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων καθώς και σε άλλα προγράμματα που χρηματοδοτούνται από εθνικούς ή ευρωπαϊκούς πόρους, σύμφωνα και με τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων.
- Ο τραπεζικός δανεισμός είναι ακόμα μια πηγή χρηματοδότησης των έργων των Ενεργειακών Κοινοτήτων. Παραμένει όμως εξαιρετικά δύσκολος για έργα ενεργειακών κοινοτήτων πολιτών ή μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Το εμπόδιο αυτό θα μπορούσε να ξεπεραστεί μέσω της δημιουργίας ενός εγγυοδοτικού μηχανισμού.
- Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κάποιο διακριτό εργαλείο χρηματοδότησης των Ενεργειακών Κοινοτήτων, όπως ένα αναπτυξιακό ταμείο.
Περιοχές μετάβασης
- Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΠΔΑΜ) 2021 – 2027: ευρωπαϊκοί πόροι από το ευρωπαϊκό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ). Στους δικαιούχους του προγράμματος περιλαμβάνονται οι Ενεργειακές Κοινότητες για έργα ενεργειακής απόδοσης, αυτοπαραγωγής από ΑΠΕ, εγκατάστασης αντλιών θερμότητας για θέρμανση/ ψύξη, κατασκευή μονάδων υπολειμματικής βιομάζας, κατασκευή μικρών μονάδων βιοαερίου για αξιοποίηση κτηνοτροφικών και αγροτικών υπολειμμάτων.
- Έσοδα πλειστηριασμών ΣΕΔΕ: εθνικοί πόροι που προέρχονται από τη δημοπράτηση των δικαιωμάτων εκπομπών του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών τα οποία κατανέμονται στην Ελλάδα και διοχετεύονται στη στροφή των τοπικών οικονομιών -αποκλειστικά στις λιγνιτικές περιοχές-, προς βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες. Την περίοδο 2018-2024 τους διαχειρίστηκε το Πράσινο Ταμείο, ενώ από το 2025 τους διαχειρίζεται η Ειδική Υπηρεσία Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΕΥΔΑΜ). Έως το 2024 σε αυτό το Ταμείο είχαν συγκεντρωθεί πόροι ύψους €162.2 εκατ., οι οποίοι εξακολουθούν να παραμένουν αναξιοποίητοι σε μεγάλο βαθμό
Ευρωπαϊκό πρόγραμμα “European Energy Communities Facility”
Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα European Energy Communities Facility είναι μια νέα πρωτοβουλία που αναπτύσσεται στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE (2024 – 2028) και στοχεύει στην ενδυνάμωση και υποστήριξη της ανάπτυξης ενεργειακών κοινοτήτων σε όλη την Ευρώπη.
Θα υποστηριχθούν τουλάχιστον 140 ενεργειακές κοινότητες με εφάπαξ επιχορηγήσεις ( ύψους €45,000 εκάστη) για την ανάπτυξη ενός βιώσιμου επιχειρηματικού σχεδίου και την παροχή επαγγελματικής υποστήριξης, ενώ θα υπάρξει και ένα ειδικά προσαρμοσμένο πρόγραμμα ενίσχυσης ικανοτήτων (capacity-building). Οι δράσεις που χρηματοδοτούνται από το έργο, περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την αξιολόγηση των τεχνικών και οικονομικών πτυχών του έργου, μελέτη σκοπιμότητας, λήψη αδειών, νομικές συμφωνίες και άλλες προπαρασκευαστικές δραστηριότητες που είναι απαραίτητες για τη διάρθρωση ενός σταθερού και οικονιμικά βιώσιμου επιχειρηματικού σχεδίου.
Η πρωτοβουλία καλύπτει τις 27 χώρες της ΕΕ, καθώς και την Ισλανδία, τη Μολδαβία, τη Βόρεια Μακεδονία και την Ουκρανία. Το έργο υποστηρίζεται από ένα δίκτυο 29 εθνικών εμπειρογνωμόνων στον τομέα της κοινοτικής ενέργειας, οι οποίοι θα προωθούν ενεργά την πρωτοβουλία και θα καθοδηγούν τις ενεργειακές κοινότητες στα διάφορα στάδια του έργου στις αντίστοιχες χώρες τους.
Θα υπάρξουν 2 περίοδοι υποβολής αιτήσεων, μια το 2025 και μία το 2026 (θα ανακοινωθεί).
Η πρώτη πρόσκληση υποβολής προτάσεων ανοίγει στις 2 Ιουνίου 2025 και λήγει στις 30 Σεπτεμβρίου 2025. Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για τη διαδικασία υποβολής αιτήσεων εδώ.