Εθνικός Κλιματικός Νόμος και απολιγνιτοποίηση

Σε δημόσια διαβούλευση μέχρι τις 24.12.2021 τέθηκε ο πρώτος εθνικός κλιματικός νόμος. Πρόκειται για το νόμο που, εφόσον υιοθετηθεί, θα θεσπίζει την κλιματική ουδετερότητα της χώρας μέχρι το 2050. Ο νόμος θεσπίζει επίσης δύο ενδιάμεσους στόχους: τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% σε σύγκριση με το 1990 μέχρι το 2030 και κατά 80% ως το 2040. Περιλαμβάνει επίσης και συγκεκριμένη διαδικασία αναθεώρησής τους ανά πενταετία εκκινώντας από το 2024. Σημαντική είναι ακόμα η πρόβλεψη για κατάρτιση πενταετών τομεακών προϋπολογισμών άνθρακα για επτά τομείς της οικονομίας. Επίσης η χρήση μαζούτ για την ηλεκτροπαραγωγή στα νησιά προβλέπεται να σταματήσει μέχρι το 2030, ενώ τίθεται ένας γενικότερος στόχος μείωσης των εκπομπών για τα νησιά κατά 80% μέχρι το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2019. Επιπλέον μέτρα αφορούν την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, ενώ θεσπίζεται και το σύστημα διακυβέρνησης του κλιματικού νόμου. Το σχέδιο του κλιματικού νόμου προβλέπει μια σταδιακή απεξάρτηση και από το ορυκτό αέριο και αντικατάστασή του από καθαρές μορφές ενέργειας τόσο στην ηλεκτροπαραγωγή όσο και στις μεταφορές και τη βιομηχανία, χωρίς ωστόσο να ορίζεται συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Από την άλλη μεριά το αέριο προωθείται στον κτιριακό τομέα, όπου ορίζεται η σταδιακή κατάργηση των καυτήρων πετρελαίου, ενώ παράλληλα γίνεται υποχρεωτική η κάλυψη τουλάχιστον του 30% των επιφανειών μεγάλων κτιρίων άνω των 500 τ.μ. από φωτοβολταϊκά ή από θερμικά ηλιακά συστήματα.

 Στις προβλέψεις του κλιματικού νόμου περιλαμβάνεται διακριτό άρθρο (αρ.11) που αφορά στην ημερομηνία απολιγνιτοποίησης της ηλεκτροπαραγωγής, η οποία ορίζεται για το 2028, επιβεβαιώνοντας την αρχική δήλωση του έλληνα Πρωθυπουργού το 2019. Η ημερομηνία αυτή μπορεί να αναθεωρηθεί μέχρι το 2023, αλλά μόνο για να διερευνηθεί η δυνατότητα επίσπευσης της απολιγνιτοποίησης συνυπολογίζοντας την επάρκεια ισχύος και την ασφάλεια εφοδιασμού, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) (άρθρο 28 παρ.4).

Μετά λοιπόν από την πρώτη αποτύπωση της απόφασης απολιγνιτοποίησης στο ΕΣΕΚ (2019), το σχέδιο του εθνικού κλιματικού νόμου είναι το πρώτο νομοθέτημα που αποτυπώνει με σαφήνεια την πορεία απολιγνιτοποίησης της χώρας στο πλαίσιο του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας. Το 2023 θα είναι μια χρονιά ορόσημο, διότι αφενός θα κλείσουν όλες οι υφιστάμενες λιγνιτικές μονάδες, όπως έχει ήδη αποτυπωθεί στο υφιστάμενο ΕΣΕΚ και επανέλαβε ο Πρωθυπουργός στη COP26 στη Γλασκώβη, και αφετέρου το ζήτημα της πλήρους απολιγνιτοποίησης της ηλεκτροπαραγωγής θα κριθεί από τις αποφάσεις που θα παρθούν σχετικά με το μέλλον της μονάδας Πτολεμαΐδα V καθώς και στις προβλέψεις του νέου ΕΣΕΚ. Η πιο πρόσφατη τοποθέτηση σχετικά με το μέλλον της  μονάδας Πτολεμαΐδα V παρουσιάστηκε από τον Πρόεδρο της ΔΕΗ τον Οκτώβριο του 2021 στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου. Στην απάντησή του επανέλαβε το χρονοδιάγραμμα απόσυρσης των εν λειτουργία λιγνιτικών μονάδων έως το 2023, ενώ σχετικά με την μετατροπή της σε μονάδα ορυκτού αερίου επεσήμανε ότι ακόμα αναμένουν σχετική μελέτη από τον κατασκευαστή αλλά ο στόχος της επιχείρησης είναι η λειτουργία με καύσιμο ορυκτό αέριο να ξεκινήσει το 2025.