Η εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» κατά την υλοποίηση των πολιτικών για τη Δίκαιη Μετάβαση αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Η εφαρμογή της αρχής αυτής διασφαλίζει ότι οι ρυπαίνοντες επωμίζονται το κόστος της αποκατάστασης της ρύπανσης που έχουν προκαλέσει ενώ τους παρέχονται κίνητρα για την αποφυγή της περιβαλλοντικής ζημίας. Ωστόσο, παρατηρείται ότι σε αρκετές χώρες της Ευρώπης (όπως Ρουμανία, Πολωνία, Εσθονία, Σλοβενία, Ουγγαρία), γίνονται προσπάθειες ώστε να οι εταιρείες που έχουν επωφεληθεί από την εξόρυξη και την παραγωγή ενέργειας από ορυκτά καύσιμα να αποποιηθούν των νομικών και οικονομικών υποχρεώσεών τους για αποκατάστασης της γης, αξιοποιώντας τους πόρους του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης (JTF) και άλλων συναφών ταμείων. Επομένως, είναι απαραίτητη η αυστηρότερη εφαρμογή της αρχής, παρόλο που ο τρόπος εφαρμογής της παραμένει ασαφής.
Οι ευρωπαϊκές περιβαλλοντικές οργανώσεις δημοσίευσαν μια σύντομη ανάλυση για την εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» στα Εδαφικά Σχέδια Δίκαιης Μετάβασης (ΕΣΔΙΜ) ορισμένων χωρών της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. Η ανάλυση αυτή καταλήγει σε προτάσεις για τη διασφάλιση της σωστής εφαρμογής της αρχής κατά την υλοποίηση των σχεδίων. Επίσης προτείνεται ένας κατάλογος διαδικασιών και μέτρων, που πρέπει να περιλαμβάνονται στα ΕΣΔΙΜ, ώστε να είναι συμβατά με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Ειδικότερα, οι οργανώσεις προτείνουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εκδώσει διευκρινιστικό έγγραφο για την υποχρεωτική εφαρμογή της αρχής (εφαρμοστικοί κανόνες/ δεσμευτικά κριτήρια επιλεξιμότητας κά), αξιοποίηση της τεχνικής βοήθειας και της νομικής υποστήριξης προς τα κράτη μέλη ώστε να εφαρμοστεί ορθά η αρχή, καθώς και άμεση αναθεώρηση της Οδηγίας για την περιβαλλοντική ευθύνη.
Το κείμενο του ενημερωτικού σημειώματος μπορείτε να βρείτε (στα αγγλικά) εδώ.