Τους στόχους που θέτει ο νέος ευρωπαϊκός νόμος για την αποκατάσταση της φύσης και τη σημασία του για την Ελλάδα σχολίασε η Ιόλη Χριστοπούλου στη συμβολή της στο 12o Ενημερωτικό Δελτίο της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρείας. Το άρθρο της με τίτλο «Νέος ευρωπαϊκός νόμος για την αποκατάσταση της φύσης» τονίζει ότι ο νόμος που ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 22 Ιουνίου 2022 είναι ο πρώτος νόμος για τη φύση εδώ και 30 χρόνια σε ευρωπαϊκό επίπεδο και αντικατοπτρίζει την προτεραιότητα που δίνεται σήμερα στην προστασία και αποκατάσταση της φύσης διεθνώς . Έτσι, με τις προβλέψεις του ενισχύει την υλοποίηση τόσο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας όσο και της Στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030.
Όπως αναφέρεται στο άρθρο, ο πρωταρχικός στόχος που θέτει ο νόμος είναι τα μέτρα αποκατάστασης της φύσης να καλύψουν τουλάχιστον το 20% των χερσαίων και θαλάσσιων εκτάσεων της ΕΕ έως το 2030 και να επεκταθούν σε όλα τα οικοσυστήματα που χρήζουν αποκατάστασης έως το 2050.
Όσον αφορά την ενσωμάτωσή του στην εθνική νομοθεσία της Ελλάδας, η Ιόλη Χριστοπούλου επισημαίνει ότι χρειάζεται να ξεπεραστούν οι χρόνιες καθυστερήσεις που παρατηρούνται στην εφαρμογή της νομοθεσίας για την προστασία της φύσης. Παρόλο που η κατάσταση της φύσης στην Ελλάδα είναι ευνοϊκότερη συγκριτικά με άλλες χώρες της ΕΕ-27, χρειάζεται άμεση εφαρμογή του νέου νόμου σε εθνικό επίπεδο. Tο Green Tank συνέβαλε στη ανάδειξη των πλεονεκτημάτων και των προκλήσεων συνδιοργανώνοντας με τo Institute for European Environmental Policy – IEEP μια σχετική συνάντηση εργασίας με εμπλεκόμενους φορείς και ειδικούς επιστήμονες.
Το Ενημερωτικό Δελτίο της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρίες δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο 2023 και είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα της ΕΒΕ.
Ακολουθεί το πλήρες άρθρο:
Νέος ευρωπαϊκό νόμος για την αποκατάσταση της φύσης
Ιόλη Χριστοπούλου, Συν-ιδρύτρια και διευθύντρια πολιτικής, The Green Tank
Στις 22 Ιουνίου 2022 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την πρότασή της για έναν νέο νόμο για την Αποκατάσταση της Φύσης. Είναι ο πρώτος νόμος για τη φύση που προτείνεται εδώ και 30 χρόνια σε ευρωπαϊκό επίπεδο, χωρίς να υποτιμηθεί το υπόλοιπο περιβαλλοντικό δίκαιο για τα ύδατα, τις θάλασσες ή τα ξενικά είδη, και ο πρώτος για την αποκατάσταση της φύσης.
Ο νέος Κανονισμός αποτελεί σημαντικό βήμα στην υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της Στρατηγικής της ΕΕ για τη Βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030, η οποία έχει τον χαρακτηριστικό τίτλο «επαναφορά της φύσης στη ζωή μας». Εξάλλου η δεκαετία που διανύουμε έχει ήδη χαρακτηριστεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών ως η Δεκαετία Αποκατάστασης των Οικοσυστημάτων. Η βούληση της παγκόσμιας κοινότητας προς αυτή την προτεραιότητα αποτυπώθηκε και στο πρόσφατα συμφωνηθέν Παγκόσμιο Πλαίσιο για τη Βιοποικιλότητα. Ο νέος Στόχος 2 επιδιώκει να τεθεί υπό αποτελεσματική αποκατάσταση το 30% των υποβαθμισμένων χερσαίων, υδάτινων και θαλάσσιων εκτάσεων του πλανήτη μέχρι το 2030.
Ο πρωταρχικός στόχος που θέτει ο νέος ευρωπαϊκός Κανονισμός είναι τα μέτρα αποκατάστασης της φύσης να καλύψουν τουλάχιστον το 20 % των χερσαίων και θαλάσσιων εκτάσεων της ΕΕ ως το 2030 και να επεκταθούν σε όλα τα οικοσυστήματα που χρήζουν αποκατάστασης ως το 2050. Ο γενικός αυτός στόχος αυτός εξειδικεύεται σε επιμέρους δεσμευτικούς στόχους και υποχρεώσεις για τα κράτη μέλη, τα οποία πρέπει να καταρτίσουν Εθνικά Σχέδια Αποκατάστασης για να τους πετύχουν.
Tα κράτη μέλη πρέπει να εφαρμόσουν τα απαραίτητα μέτρα αποκατάστασης για τη βελτίωση της κατάστασης διατήρησης και επίτευξης «καλής κατάστασης διατήρησης» των ευρωπαϊκά προστατευόμενων τύπων οικοτόπων που δεν βρίσκονται σε καλή κατάσταση διατήρησης, ώστε το 2030 τα μέτρα αυτά να καλύπτουν το 30% των εκτάσεων αυτών, το 2040 το 60% και το 2050 το 90%. Η εφαρμογή των μέτρων δεν περιορίζονται στις περιοχές Natura 2000 αλλά επεκτείνονται πέραν των ορίων τους ώστε να επιτευχθεί η ευνοϊκή τιμή αναφοράς τους καθώς και η συνδεσιμότητα μεταξύ προστατευόμενων εκτάσεων.
Επιπλέον, ο νέος κανονισμός θέτει στόχους αποκατάστασης που αφορούν σε ποτάμια, δασικά και αγροτικά οικοσυστήματα, τις πλημμυρικές εκτάσεις, τους επικονιαστές αλλά και στην αστικό χώρο, που μέχρι σήμερα δεν είχαν ενταχθεί σε ένα αντίστοιχο νομικό πλαίσιο και δεν καλύπτονται από τις υφιστάμενες ευρωπαϊκές οδηγίες για τη φύση.
Αυτή τη στιγμή η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής βρίσκεται υπό επεξεργασία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των τριών θεσμών θα διαμορφώσουν το τελικό κείμενο του νέου Κανονισμού.
Ο νόμος για την αποκατάσταση της φύσης στην Ελλάδα
Ο νέος νόμος για την αποκατάσταση της φύσης ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην πολιτική για τη φύση στη χώρα. Η Ελλάδα έχει ένα προβάδισμα έναντι άλλων χωρών καθώς η κατάσταση της φύσης είναι σε καλύτερη κατάσταση σε σύγκριση με εκείνη της ΕΕ 27, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τύποι οικοτόπων, όπως είναι οι περισσότεροι παράκτιοι, δεν βρίσκονται σε κακή κατάσταση ή δεν αντιμετωπίζουν απειλές και πιέσεις. Το προβάδισμα που έχει η Ελλάδα συνοδεύεται από έναν πρόσθετο αστερίσκο: η χώρα παρουσιάζει σταθερά καθυστερήσεις ή/και ελλείψεις στην εφαρμογή της νομοθεσίας για την προστασία της φύσης. Συνεπώς, είναι απαραίτητο να αντληθούν διδάγματα από την εμπειρία του παρελθόντος ώστε η χώρα να αξιοποιήσει τα πολλαπλά κοινωνικά και οικονομικά οφέλη που παρέχει η αποκατάσταση της φύσης.
Με αυτό το σκεπτικό, λίγες μέρες μετά την ανακοίνωση της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συνδιοργανώθηκε από τη δεξαμενή σκέψης The Green Tank και το Ινστιτούτο Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής Πολιτικής – IEEP – συνάντηση εργασίας στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι των Υπουργείων Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ειδικοί επιστήμονες και εκπρόσωποι άλλων ενδιαφερόμενων φορέων.
Στη διάρκεια της συνάντησης, η Άννα Χείλαρη από τη ΓΔ Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έκανε μια λεπτομερή επισκόπηση των κύριων διατάξεων του νέου νόμου. Στη συνέχεια, τρεις ειδικοί από την Ελλάδα παρουσίασαν τη δική τους εμπειρία από την υλοποίηση δράσεων ή διεξαγωγής έρευνας αποκατάστασης της φύσης: η Βασιλική Χρυσοπολίτου, υπεύθυνη ανάπτυξης συνεργασιών του ΕΚΒΥ, η Ευγενία Αποστολάκη, ερευνήτρια του ΕΛΚΕΘΕ και ο Ιωάννης Τσιριπίδης, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Βιολογίας του ΑΠΘ. Κοινός τόπος των παρουσιάσεων ήταν ότι τα έργα αποκατάστασης χρειάζονται σωστό σχεδιασμό, βασισμένο σε στέρεα επιστημονικά στοιχεία, συμμετοχή των ενδιαφερομένων μερών και διατομεακή συνεργασία. Τέλος, η Gabriel Aubert από το IEEP επεσήμανε τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα της αποκατάστασης της φύσης στην Ελλάδας, όπως έχουν αποτυπωθεί σε σχετικό κείμενο πολιτικής του IEEP που ολοκληρώθηκε με τη συμβολή του Green Tank.
Η συζήτηση που ακολούθησε ανέδειξε τις ήδη υπάρχουσες δυνατότητες στην Ελλάδα για την αποκατάσταση της φύσης καθώς και τις καλές πρακτικές, ενώ αναγνώρισε τα πλεονεκτήματα και τις προκλήσεις εφαρμογής του νέου νόμου σε εθνικό επίπεδο.
Βιβλιογραφία:
- Ευρωπαϊκή Επιτροπή. (2022) Κανονισμός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την αποκατάσταση της φύσης. Πρόταση COM(2022) 304 final. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=COM%3A2022%3A304%3AFIN
- Aubert, G., Costa Domingo, G., Christopoulou, I., Underwood, E. & Baroni, L. (2022), The Socio-Economic Benefits of Nature Restoration in Greece: Showcasing the potential benefits of upscaling nature restoration in Greece to meet the targets of the proposed EU Nature Restoration Law. Institute for European Environmental Policy. https://thegreentank.gr/wp-content/uploads/2022/07/202206_IEEP_PolicyBrief_Socio-economicBenefitsNatureRestorationGreece.pdf
- The Green Tank. 2022. Παρουσίαση του Κανονισμού της ΕΕ για την αποκατάσταση της φύσης και τα πλεονεκτήματά του για την Ελλάδα. https://thegreentank.gr/2022/07/05/proposed-eu-nature-restoration-regulation-benefits-greece-el/
