Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα δεδομένα ηλεκτροπαραγωγής (Οκτώβριος 2024 για το διασυνδεμένο δίκτυο και Σεπτέμβριος 2024 για τα μη διασυνδεδεμένα νησιά) και αυτά των ετήσιων εκπομπών CO2 από το ΣΕΔΕ (2023), εκτιμώνται οι μηνιαίες εκπομπές από κάθε μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Ελλάδας, ακολουθώντας τη μεθοδολογία και τις παραδοχές που παρουσιάζονται εδώ.
Ένταση άνθρακα της ηλεκτροπαραγωγής
Η ένταση άνθρακα1 αποτελεί σημαντικό δείκτη της πορείας απανθρακοποίησης του τομέα της ηλεκτροπαραγωγής. Χαμηλή τιμή έντασης άνθρακα σημαίνει καθαρότερο μίγμα ηλεκτροπαραγωγής, λιγότερο εξαρτημένο από τα ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα.
Την τελευταία δεκαετία έχει συντελεστεί μεγάλη μείωση της έντασης άνθρακα. Μέχρι και πριν το 2019 η ένταση άνθρακα κυμαινόταν πάνω από τα 500 γρ. CO2/kWh, ενώ το 2023 έπεσε στα 312 γρ. CO2/kWh.
Η πρόοδος συνεχίζεται και το 2024, καθώς στο δεκάμηνο η μέση ένταση άνθρακα μειώθηκε περαιτέρω στα 259 γρ. CO2/kWh. Τον Οκτώβριο καταγράφηκε η χαμηλότερη μηνιαία ένταση άνθρακα (216 γρ. CO2/kWh) ιστορικά, εξαιτίας της μειωμένης παραγωγής του λιγνίτη και της αυξημένης παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ. Συγκεκριμένα, η λιγνιτική παραγωγή ήταν η δεύτερη χαμηλότερη ιστορικά, ενώ η παραγωγή από ΑΠΕ η τέταρτη υψηλότερη.
Οι εκπομπές το 2024 θα μπορούσαν να μειωθούν ακόμα περισσότερο εάν είχαν αποφευχθεί οι περικοπές ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και η αντίστοιχη ποσότητα ενέργειας διοχετευόταν για να περιορίσει την παραγωγή μονάδων αερίου και λιγνίτη. Συνολικά τους πρώτους δέκα μήνες του έτους, σύμφωνα με τις σχετικές καθημερινές προβλέψεις του ΑΔΜΗΕ, περικόπηκαν 814 GWh. Λαμβάνοντας υπόψη την ένταση άνθρακα των μηνών αυτών, θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί οι εκπομπές 196 χιλιάδων τόνων διοξειδίου του άνθρακα, δηλαδή όσες περίπου και οι εκπομπές του πετρελαϊκού σταθμού στη Ν. Ρόδο στο δεκάμηνο.
Εκπομπές ανά καύσιμο
Τον Οκτώβριο 2024, οι εκπομπές CO2 από τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα έπεσαν κάτω από τον 1 εκατ. τόνο (0.91). Μάλιστα, αποτελούν τις δεύτερες χαμηλότερες εκπομπές ιστορικά, μετά τον Απρίλιο του 2022 (0.82 εκατ. τόνοι).
Συνολικά, τους πρώτους δέκα μήνες του 2024 εκτιμάται ότι εκπέμφθηκαν 12.1 εκατ. τόνοι CO2 από τον τομέα ηλεκτροπαραγωγής. Οι εκπομπές των μονάδων ορυκτού αερίου ξεπέρασαν το 50% των συνολικών εκπομπών (6.43 εκατ. τόνοι ή 53.2%). Μάλιστα, ήταν παραπάνω από διπλάσιες σε σχέση με τις αντίστοιχες των λιγνιτικών μονάδων (3.17 εκατ. τόνοι ή 26.2%). Mικρότερο ήταν το μερίδιο των πετρελαϊκών μονάδων στα μη διασυνδεδεμένα νησιά (2.49 εκατ. τόνοι ή 20.6%).
Οι εκπομπές του τομέα ηλεκτροπαραγωγής μειώθηκαν κατά 0.62 εκατ. τόνους (-4.9%) το δεκάμηνο του 2024 σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2023. Η μικρή μείωση οφείλεται κυρίως στην αύξηση της χρήσης του ορυκτού αερίου. Οι εκπομπές των μονάδων αερίου αυξήθηκαν κατά 1.16 εκατ. τόνους (ή +22%) λόγω της αντίστοιχης αύξησης της ηλεκτροπαραγωγής από αέριο κατά 26.8% τους πρώτους δέκα μήνες του 2024. Αντίθετα, οι εκπομπές των λιγνιτικών μονάδων μειώθηκαν κατά 1.78 εκατ. τόνους (ή -36%) ως αποτέλεσμα της μειωμένης ηλεκτροπαραγωγής από λιγνιτικές μονάδες κατά 34.5%. Τέλος, σχεδόν ίδιες παρέμειναν οι εκπομπές από τις μονάδες πετρελαίου συγκριτικά με το δεκάμηνο του 2023 (+0.004 εκατ. τόνοι ή +0.2%).
Μεγαλύτερη ήταν η μείωση στις συνολικές εκπομπές τους πρώτους δέκα μήνες του 2024 συγκριτικά με τον μέσο όρο της πενταετίας (-4.7 εκατ. τόνους ή -28%). Η μείωση αυτή προήλθε από δύο μόνο καύσιμα (λιγνίτη και πετρέλαιο), με μεγαλύτερη αυτή από τον λιγνίτη (-4.86 εκατ. τόνοι ή -60.5%). Είναι χαρακτηριστικό ότι στην αρχή της πενταετίας (2019) οι εκπομπές από τις λιγνιτικές μονάδες (13.96 εκατ. τόνοι) ήταν παραπάνω από τετραπλάσιες σε σχέση με αυτές στο δεκάμηνο του 2024. Πολύ μικρότερη ήταν η μείωση από το πετρέλαιο (-0.14 εκατ. τόνοι ή -5.3%), ενώ στο ορυκτό αέριο καταγράφηκε αύξηση (+0.30 εκατ. τόνοι ή +4.8%).
Εκπομπές ανά σταθμό ηλεκτροπαραγωγής
Σε ό,τι αφορά τον επιμερισμό των εκπομπών ανά σταθμό ηλεκτροπαραγωγής, ο λιγνιτικός ατμοηλεκτρικός σταθμός (ΑΗΣ) του Αγίου Δημητρίου διατήρησε την 1η θέση κατά τους πρώτους δέκα μήνες του 2024, με εκπομπές 1.93 εκατ. τόνους (60.8% των εκπομπών από τις λιγνιτικές μονάδες), αλλά με σαφώς μειωμένη παραγωγή σε σχέση με προηγούμενα έτη. Τους πρώτους πέντε μήνες του 2024 λειτούργησαν οι τρεις από τις πέντε μονάδες του ΑΗΣ (III-V), αυτές που καλύπτουν την τηλεθέρμανση της πόλης της Κοζάνης. Τον Ιούνιο λειτούργησε μόνο η μονάδα ΙΙΙ με μικρή παραγωγή (19.3 GWh), τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο λειτούργησαν και οι πέντε μονάδες του σταθμού, τον Σεπτέμβριο έμεινε εκτός η μονάδα V, ενώ τον Οκτώβριο λειτούργησαν μόνο οι μονάδες III & V, οι οποίες κάλυψαν και όλη την ηλεκτροπαραγωγή από λιγνίτη για τον μήνα.
Η Πτολεμαΐδα 5 έπεσε στη τρίτη θέση με 1.02 εκατ. τόνους κατά το δεκάμηνο, μιας και είχε μηδενική παραγωγή τον Οκτώβριο. Ο τρίτος λιγνιτικός σταθμός, δηλαδή ο ΑΗΣ Μελίτης, βρέθηκε στην 18η θέση με 0.21 εκατ. τόνους, ενώ ο τέταρτος λιγνιτικός σταθμός που εξακολουθεί να παραμένει διαθέσιμος, ο ΑΗΣ Μεγαλόπολης 4, διατηρήθηκε στην 29η θέση καθώς λειτούργησε ελάχιστα το 2024 και μόνο τον Ιούνιο (9.14 GWh).
Όσον αφορά τις μονάδες ορυκτού αερίου, στη 2η θέση στη γενική κατάταξη ανέβηκε ο Άγιος Νικόλαος ΙΙ (1.1 εκατ. τόνοι). Στην 4η διατηρήθηκε η Μεγαλόπολη V (0.86 εκατ. τόνοι) και μια θέση πιο κάτω το Λαύριο IV-V (0.81 εκατ. τόνοι). Συνολικά, οι εκπομπές από τις μονάδες με καύσιμο το ορυκτό αέριο έφτασαν το 67% των εκπομπών από τις θερμικές μονάδες του διασυνδεδεμένου δικτύου της χώρας (λιγνίτης και ορυκτό αέριο μαζί).
Στα Μη Διασυνδεμένα Νησιά, τις πρώτες τρεις θέσεις σε εκπομπές καταλαμβάνουν οι δύο από τους τρεις πετρελαϊκούς σταθμούς που βρίσκονται στην Κρήτη (Αθερινόλακκος και Λινοπεράματα), και ο σταθμός στη Σορωνή της Ρόδου, με εκπομπές 0.56, 0.44 και 0.23 εκατ. τόνους αντίστοιχα τους πρώτους δέκα μήνες του 2024. Οι τρεις αυτοί σταθμοί, που είναι αθροιστικά υπεύθυνοι για σχεδόν το 50% των συνολικών εκπομπών στα μη διασυνδεδεμένα νησιά, βρέθηκαν στην 6η, 13η και 15η θέση αντίστοιχα στη γενική κατάταξη όλων των θερμικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής της χώρας ως προς τις εκπομπές τους.
Οι εκπομπές των θερμικών μονάδων της ΔΕΗ
Η ΔΕΗ δείχνει να παραμένει προσηλωμένη στη δραστική μείωση του ανθρακικού της αποτυπώματος. Συγκεκριμένα, στο στρατηγικό επιχειρησιακό της σχέδιο για την τριετία 2024 – 2026, το οποίο παρουσίασε τον Ιανουάριο του 2024 στο Capital Markets Day στο Λονδίνο, δεσμεύτηκε να περιορίσει το 2026 τις εκπομπές από τις θερμικές της μονάδες στους 5.9 εκατ. τόνους, μια μείωση της τάξης του 75% σε σχέση με τα επίπεδα του 2019. Η δέσμευση αυτή μπορεί να αξιοποιηθεί για τον προσδιορισμό ετήσιων προϋπολογισμών άνθρακα για την περίοδο 2024-20262.
Κατά το πρώτο δεκάμηνο του έτους, οι θερμικές μονάδες της ΔΕΗ εξέπεμψαν 8.03 εκατ. τόνους, καταγράφοντας μείωση 16.2% σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2023. Η μείωση αυτή είναι περισσότερο από τριπλάσια από την αντίστοιχη ποσοστιαία μείωση που σημειώθηκε στις εκπομπές όλων των θερμικών μονάδων της χώρας μαζί (-4.9%). Συνεπώς, ο εναπομένων προϋπολογισμός άνθρακα της ΔΕΗ για τους υπόλοιπους δύο μήνες του 2024 είναι 1.58 εκατ. τόνοι, δηλαδή το 16.4% του συνολικού προϋπολογισμού άνθρακα του έτους. Με βάση τις κλιματικές επιδόσεις του δεκαμήνου, η ΔΕΗ βρίσκεται οριακά εκτός της τροχιάς επίτευξης του στόχου3.
Μπορείτε να δείτε την εξέλιξη των εκπομπών του τομέα της ηλεκτροπαραγωγής από το 2013 ως σήμερα και να διαβάσετε τις αναλύσεις προηγούμενων μηνών εδώ.
- Η ένταση άνθρακα ορίζεται ως ο λόγος των εκπομπών από τα τρία καύσιμα (λιγνίτης, αέριο και πετρέλαιο, συμπεριλαμβανομένων και των ΣΗΘΥΑ) ως προς τη συνολική ηλεκτροπαραγωγή της χώρας από το διασυνδεδεμένο δίκτυο και τα μη διασυνδεδεμένα νησιά.
- Θεωρώντας ότι θα είναι γραμμική η μείωση των εκπομπών από τους 11.47 εκατ. τόνους το 2023 στους 5.9 εκατ. τόνους το 2026, που θέτει ως στόχο η ΔΕΗ για αυτό το έτος στο επιχειρησιακό της πλάνο 2024-2026, ο διαθέσιμος προϋπολογισμός για το 2024 εκτιμάται σε 9.61 εκατ. τόνους.
- Οι εκπομπές των θερμικών μονάδων εκτιμώνται με βάση τα δεδομένα των προηγούμενων ετών, όπως και η ηλεκτροπαραγωγή των μη διασυνδεδεμένων νησιών για τους μήνες του 2024 που δεν έχουν δημοσιευτεί ακόμα.
