Παρατηρητήριο Ενεργειακών Κοινοτήτων | Πόροι

Οι πολίτες κάνουν πράξη τη Δίκαιη Μετάβαση
Τελευταία ανανέωση: Οκτώβριος 2023
  • Οι ΚΑΕ, ΕΚΠ και οι Ενεργειακές Κοινότητες του ν.4513/2018 μπορούν να εντάσσονται στον εκάστοτε αναπτυξιακό νόμο ως διακριτή μορφή συνεταιριστικής οργάνωσης, στο νόμο περί Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων καθώς και σε άλλα προγράμματα που χρηματοδοτούνται από εθνικούς ή ευρωπαϊκούς πόρους, σύμφωνα και με τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων.
  • Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας μπορεί να προκυρήσσει προγράμματα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών συστημάτων και συστημάτων αποθήκευσης από ΚΑΕ, προς εφαρμογή εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού, με χρηματοδότηση από πόρους της ΕΕ και του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης.
  • Στα Επιχειρησιακά Προγράμματα των Περιφερειών για την περίοδο 2021 – 2027 είναι δυνατό να προβλέπονται πόροι για έργα Ενεργειακών Κοινοτήτων.
  • Ο τραπεζικός δανεισμός είναι ακόμα μια πηγή χρηματοδότησης των έργων των Ενεργειακών Κοινοτήτων. Είναι όμως εξαιρετικά δύσκολος έως ακατόρθωτος για έργα εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού, γεγονός που στερεί από τις τοπικές κοινωνίες που έχουν περισσότερο ανάγκη τους πόρους αυτούς τη δυνατότητα υποστήριξης των έργων τους.
  • Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κάποιο διακριτό εργαλείο χρηματοδότησης των Ενεργειακών Κοινοτήτων, όπως ένα αναπτυξιακό ταμείο.

Λιγνιτικές περιοχές

Χρηματοδότηση ενεργειακών κοινοτήτων στις λιγνιτικές περιοχές
Πρoέλευση Περίοδος Ποσό (εκ.€) Ποσό για ΕΚΟΙΝ (εκ.€)
Έσοδα πλειστηριασμών δικαιωμάτων εκπομπών CO2 2018 31,412 3,5
2019 30,567 0
2020 5,067 -
2021 45,658 -
2022 14,957 -
2023 (εκτίμηση) 18,864 -
Υποσύνολο 2018-2023 146,525 3,5
Πρόγραμμα Δίκαιης
Αναπτυξιακής Μετάβασης		 2021 - 2027 1406 132,5
Σύνολο 1552,525 136

Ειδικά στις λιγνιτικές περιοχές οι Ενεργειακές Κοινότητες έχουν πρόσβαση σε πρόσθετους εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους στο πλαίσιο της Δίκαιης Μετάβασης.

Έσοδα πλειστηριασμού εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου: εθνικοί πόροι που διαχειρίζεται το Πράσινο Ταμείο, μέρος των οποίων κατευθύνεται για τη στήριξη των Ενεργειακών Κοινοτήτων στις λιγνιτικές περιοχές, στο πλαίσιο του Προγράμματος Απολιγνιτοποίησης.

Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΠΔΑΜ) 2021 – 2027: ευρωπαϊκοί πόροι από το ευρωπαϊκό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ). Στους δικαιούχους του προγράμματος περιλαμβάνονται οι Ενεργειακές Κοινότητες για έργα ενεργειακής απόδοσης, αυτοπαραγωγής από ΑΠΕ, εγκατάστασης αντλιών θερμότητας για θέρμανση/ ψύξη, κατασκευή μονάδων υπολειμματικής βιομάζας, κατασκευή μικρών μονάδων βιοαερίου για αξιοποίηση κτηνοτροφικών και αγροτικών υπολειμμάτων.

Καλά παραδείγματα κρατικών σχημάτων για ΕΚΟΙΝ

Ιρλανδία

Το Σύστημα Υποστήριξης Ανανεώσιμης Ηλεκτρικής Ενέργειας (Renewable Electricity Support System, RESS) της Ιρλανδίας υποστηρίζει ένα ευρύτερο φάσμα πολιτικής για τη διείσδυση των ΑΠΕ αλλά και τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών σε έργα ΑΠΕ πέραν της στήριξης σε έργα ΑΠΕ με πρωταρχική στόχευση την οικονομική αποδοτικότητα. Προβλέπει:

  • Διακριτή κατηγορία για έργα των κοινοτήτων στον πρώτο διαγωνισμό του συστήματος, με παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας κατ’ ελάχιστον 30GWh/ έτος (υπό την προϋπόθεση ότι για αυτά θα υπάρχει επαρκής ανταγωνισμός). Η ποσότητα αυτή αποτελεί το 1% της εν δυνάμει μέγιστης ανανεώσιμης ενέργειας που θα δημοπρατηθεί στον πρώτο διαγωνισμό.
  • Μέγιστο όριο εγκατεστημένης ισχύος για έργα ενεργειακών κοινοτήτων τα 5 MW.
  • Απλούστευση διαδικασιών για συμμετοχή στους διαγωνισμούς, όπως μη υποχρέωση καταβολής εγγυήσεων και άλλων οικονομικών υποχρεώσεων υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
  • Διάθεση επιδοτήσεων έως €25.000/ έργο για μελέτες σκοπιμότητας, δανείων έως €150.000/ έργο για την ανάπτυξή τους, επιδότησης του συμβουλευτικού κόστους για όλες τις πτυχές του έργου (νομική, οικονομική, τεχνική).
  • Επιπλέον μέτρα για την υποστήριξη των κοινοτήτων που φιλοξενούν έργα ΑΠΕ, όπως η ίδρυση ενός Κοινοτικού Ταμείου Παροχών (Community Benefit Fund) και η θέσπιση ενός σχήματος συμμετοχής των πολιτών και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα φορέων των τοπικών κοινωνιών σε έργα ΑΠΕ άλλων φορέων στην περιοχή τους (Renewable Electricity Participation Scheme).
  • Θέσπιση πενταετούς προϋπολογισμού ενίσχυσης των Κοινοτήτων Ανανεώσιμης Ενέργειας και των τοπικών κοινοτήτων που φιλοξενούν έργα ΑΠΕ.

Για την Ιρλανδία οι κατευθύνσεις και τα μέτρα στήριξης των Κοινοτήτων Ανανεώσιμης Ενέργειας αναμένεται να επιφέρουν σημαντικά αποτελέσματα όχι μόνο στην επίτευξη των φιλόδοξων ενεργειακών στόχων της (τουλάχιστον 70% ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή έως το 2030), αλλά κυρίως στην αύξηση της τοπικής αποδοχής των ΑΠΕ και της ενημέρωσης και ενδυνάμωσης των πολιτών στον δρόμο για την επίτευξη ενός καθαρότερου μίγματος ηλεκτροπαραγωγής.