Με στόχο τη δημιουργική συμβολή στον δημόσιο διάλογο στο κρίσιμο στάδιο του σχεδιασμού της Δίκαιης Μετάβασης στην Ελλάδα και αποσκοπώντας στο να δώσουμε φωνή στις απόψεις, τις ιδέες και τις προτάσεις της τοπικής κοινωνίας για τη μεταλιγνιτική περίοδο, το Green Tank πραγματοποίησε και συντόνισε δύο Ψηφιακά Εργαστήρια Διαβούλευσης με εκπροσώπους πολλών και διαφορετικών φορέων αλλά και με πολίτες της Δυτικής Μακεδονίας.
Η νέα έκθεση «Η πορεία της Δίκαιης Μετάβασης στη Δυτική Μακεδονία – Ψηφιακά εργαστήρια διαβούλευσης: Συμπεράσματα και προτάσεις» αποτυπώνει αφενός τον πλούσιο διάλογο και τις απόψεις της τοπικής κοινωνίας όπως αναδείχθηκαν στα εργαστήρια, και αφετέρου καταλήγει σε συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής που προκύπτουν μετά από την επεξεργασία όλων των απόψεων που κατατέθηκαν.
Η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα στην τελική φάση της προετοιμασίας των Εδαφικών Σχεδίων Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΕΣΔΙΜ) και έχει θέσει σε διαβούλευση το 1ο Σχέδιο του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΠΔΑΜ) 2021-2027. Σε αυτή τη συγκυρία λοιπόν αποκτά ιδιαίτερο νόημα η αποτίμηση της έως τώρα πορείας της μετάβασης από την ίδια την τοπική κοινωνία και η ανάδειξη προτάσεων πολιτικής που απουσιάζουν μέχρι στιγμής ή δεν τίθενται επαρκώς στον δημόσιο διάλογο.
Από τα Ψηφιακά Εργαστήρια Διαβούλευσης για τη Δίκαιη Μετάβαση αναδείχθηκε ο έντονος προβληματισμός της τοπικής κοινωνίας για την πορεία της μετάβασης. Αποδείχθηκε επίσης ότι οι τοπικοί φορείς επαγρυπνούν και επιθυμούν να συμβάλλουν στην προσπάθεια εξασφάλισης ενός βιώσιμου μέλλοντος της περιοχής. Συζητήθηκαν δύο πολύ κρίσιμες πτυχές της Δίκαιης Μετάβασης, το περιεχόμενο του σχεδίου και το σύστημα διακυβέρνησης, καταγράφηκαν θετικές και αρνητικές κριτικές αλλά αναδείχθηκαν και συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής.
Ειδικότερα, όσον αφορά το περιεχόμενο του σχεδιασμού:
- Για την τρέχουσα περίοδο είναι αναγκαίο να αντιμετωπιστούν άμεσα και αποτελεσματικά οι κοινωνικές επιπτώσεις της πρώτης περιόδου της απολιγνιτοποίησης.
- Κρίσιμος κρίκος για την επίτευξη μιας Δίκαιης Μετάβασης στη μεταλιγνιτική περίοδο είναι η νεολαία της περιοχής. Για τον λόγο αυτό πρέπει να υπάρξει ειδική και έγκαιρη μέριμνα για τη συγκράτηση της νεολαίας στην περιοχή και την ενσωμάτωσή της στον αναπτυξιακό σχεδιασμό.
- Ο τοπικός παράγοντας πρέπει να αποτελέσει αναπόσπαστο μέρος του σχεδιασμού.
- Είναι σημαντικό να διατηρηθεί ο ενεργειακός χαρακτήρας της περιοχής με έμφαση στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και την αποθήκευση ενέργειας.
- Η αποκατάσταση των λιγνιτικών εδαφών αποτελεί κρίσιμη παράμετρο για την περιοχή και πρέπει άμεσα και μέσα από εκτενή διαβούλευση να διαμορφωθούν οι χρήσεις γης.
- Ο ρόλος του κράτους στη μεταλιγνιτική περίοδο ως επενδυτικού φορέα, ειδικά για αναγκαίες επενδύσεις που δεν μπορεί ή δεν προτίθεται να υλοποιήσει ο ιδιωτικός τομέας, είναι καθοριστικής σημασίας.
- Οι πόροι που ήδη προγραμματίζεται να διατεθούν για τη μετάβαση πρέπει να συμπληρωθούν από πρόσθετους εθνικούς πόρους.
Αναφορικά με το σύστημα διακυβέρνησης της μετάβασης αναδεικνύεται η ανάγκη για:
- Πιο συμμετοχικό και συμπεριληπτικό χαρακτήρα από το υφιστάμενο.
- Πιο μακροχρόνιο ορίζοντα, καθώς η διαδικασία της μετάβασης δεν περιορίζεται μόνο στη διάρκεια ενός προγράμματος και μιας προγραμματικής περιόδου.
- Ενισχυμένο ρόλο των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς η τοπική αυτοδιοίκηση είναι αυτή που εξασφαλίζει τη σύνδεση με την τοπική κοινωνία και μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην επιτυχή υλοποίηση της μετάβασης.
Σημείωση:
Μπορείτε να διαβάσετε την πλήρη έκθεση «Η πορεία της Δίκαιης Μετάβασης στη Δυτική Μακεδονία – Ψηφιακά εργαστήρια διαβούλευσης: Συμπεράσματα και προτάσεις»
