Η περίπτωση της Ιρλανδίας παρουσιάζει ενδιαφέρον διότι κατάφερε να σχεδιάσει, και να γίνει δεκτό από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ένα ειδικό σύστημα ενίσχυσης των Κοινοτήτων Ανανεώσιμης Ενέργειας (Renewable Energy Communities, RECs) στο πλαίσιο των Κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του περιβάλλοντος και της ενέργειας (2014-2020).
Το Σύστημα Υποστήριξης Ανανεώσιμης Ηλεκτρικής Ενέργειας (Renewable Electricity Support System, RESS) της Ιρλανδίας παρέχει στήριξη σε έργα ΑΠΕ με πρωταρχική στόχευση την οικονομική αποδοτικότητα, ενώ παράλληλα υποστηρίζει ένα ευρύτερο φάσμα πολιτικών που περιλαμβάνουν:
- Πλαίσιο διευκόλυνσης για τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών σε έργα ΑΠΕ,
- Διεύρυνση των τεχνολογιών που χρησιμοποιούνται μέσω της διείσδυσης νέων τεχνολογιών ΑΠΕ στο μίγμα ηλεκτροπαραγωγής,
- Επίτευξη μιας φιλόδοξης πολιτικής για την ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ έως το 2030,
- Αύξηση της ενεργειακής ασφάλειας, ενεργειακής αποδοτικότητας και διασφάλιση της οικονομικής αποδοτικότητας της ενεργειακής πολιτικής.
Παρόλο που οι Κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του περιβάλλοντος και της ενέργειας (2014-2020) δεν αναφέρουν συγκεκριμένα μέτρα και ειδικότερες διαδικασίες για τις Κοινότητες Ανανεώσιμης Ενέργειας, αυτά μπορούν να γίνουν δεκτά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εάν συμβαδίζουν με τους στόχους του Πακέτου «Καθαρή Ενέργεια για όλους» και την Οδηγία για τις ΑΠΕ (REDII), και τεκμηριωθούν αναλόγως. Προϋπόθεση όμως για μια τέτοια επιτυχία είναι τα κράτη μέλη να έχουν αναγνωρίσει τα οφέλη που μπορεί να παρέχει η υποστήριξη των Κοινοτήτων Ανανεώσιμης Ενέργειας, ώστε να τεκμηριώσουν αντίστοιχα τα εν δυνάμει προτεινόμενα μέτρα. Επίσης, η περίπτωση της Ιρλανδίας αναδεικνύει ότι τα μέτρα στήριξης θα πρέπει να περιορίζονται όσον αφορά στο μέγεθος παραγωγής αλλά και το ποσοστό επί του συνόλου της συνολικής ενίσχυσης. Παράλληλα, θα πρέπει να θωρακίζονται από την εν δυνάμει κατάχρησή τους και να διαμορφώνεται το πλαίσιο εκείνο όπου η κάθε μορφή επιχειρηματικότητας θα μπορεί να αναπτύσσεται δίχως να διαστρεβλώνεται ο ανταγωνισμός.
Ειδικότερα, το Σύστημα Υποστήριξης Ανανεώσιμης Ηλεκτρικής Ενέργειας (Renewable Electricity Support System, RESS) για τις Κοινότητες Ανανεώσιμης Ενέργειας προβλέπει:
- Διακριτή κατηγορία για έργα των κοινοτήτων στον πρώτο διαγωνισμό του Συστήματος, με παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας κατ’ ελάχιστον 30GWh/ έτος (υπό την προϋπόθεση ότι για αυτά θα υπάρχει επαρκής ανταγωνισμός), ποσότητα ενέργειας η οποία αποτελεί το 1% της εν δυνάμει μέγιστης ανανεώσιμης ενέργειας που θα δημοπρατηθεί στον πρώτο διαγωνισμό.
- Μέγιστο όριο εγκατεστημένης ισχύος για έργα κοινοτήτων τα 5 MW.
- Απλούστευση διαδικασιών για συμμετοχή στους διαγωνισμούς, όπως μη υποχρέωση καταβολής εγγυήσεων και άλλων οικονομικών υποχρεώσεων υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
- Διάθεση επιδοτήσεων έως €25.000/ έργο για μελέτες σκοπιμότητας, δανείων έως €150.000/ έργο για την ανάπτυξή τους, επιδότησης του συμβουλευτικού κόστους για όλες τις πτυχές του έργου (νομική, οικονομική, τεχνική) υπό την προϋπόθεση ότι ο δικαιούχος μπορεί να αποδείξει το επίπεδο των δαπανών που πραγματοποιούνται αποκλειστικά για τις προβλεπόμενες δραστηριότητες.
- Μέτρα για την υποστήριξη των κοινοτήτων που φιλοξενούν έργα ΑΠΕ, όπως η ίδρυση ενός Κοινοτικού Ταμείου Παροχών (Community Benefit Fund) και η θέσπιση ενός σχήματος συμμετοχής των πολιτών και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα φορέων των τοπικών κοινωνιών σε έργα ΑΠΕ άλλων φορέων στην περιοχή τους (Renewable Electricity Participation Scheme).
- Έλεγχο του κόστους υποστήριξης των Κοινοτήτων Ανανεώσιμης Ενέργειας και των τοπικών κοινοτήτων που φιλοξενούν έργα ΑΠΕ μέσω καθορισμένου προϋπολογισμού για πέντε έτη.
Το Σύστημα Υποστήριξης Ανανεώσιμης Ηλεκτρικής Ενέργειας της Ιρλανδίας εγκρίθηκε τον Ιούλιο του 2020 και προβλέπει την αξιολόγηση και την αναθεώρησή του σε βάθος πενταετίας.
Για την Ιρλανδία οι κατευθύνσεις και τα μέτρα στήριξης των Κοινοτήτων Ανανεώσιμης Ενέργειας αναμένεται να επιφέρουν σημαντικά αποτελέσματα όχι μόνο στην επίτευξη των ενεργειακών στόχων της (τουλάχιστον 70% ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή έως το 2030), αλλά κυρίως στην αύξηση της τοπικής αποδοχής των ΑΠΕ και της ενημέρωσης και ενδυνάμωσης των πολιτών για την επίτευξη περισσότερο φιλόδοξων στόχων για τις ΑΠΕ.
Γενικότερα τόσο για την Ιρλανδία όσο και για την υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, στην παρούσα συγκυρία, που έχει δημοσιευτεί και βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση το νέο σχέδιο για τις Κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του περιβάλλοντος και της ενέργειας (2022), είναι σημαντικό να διασφαλιστούν οι προϋποθέσεις εκείνες που θα δίνουν στα κράτη μέλη τα εργαλεία για να στηρίξουν τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στην ενεργειακή μετάβαση.
Για το Σύστημα Υποστήριξης Ανανεώσιμης Ηλεκτρικής Ενέργειας (Renewable Electricity Support System, RESS) της Ιρλανδίας μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες (στα αγγλικά) εδώ.
Το Σχήμα της Ιρλανδίας, όπως εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μπορείτε να διαβάσετε (στα αγγλικά) εδώ.
Μια σύνοψη της περίπτωσης της Ιρλανδίας από τη REScoop (στα αγγλικά) μπορείτε να βρείτε εδώ.
Περισσότερα για τη Δίκαιη Μετάβαση σε Ελλάδα και Ευρώπη μπορείτε να διαβάσετε στο πρώτο Ενημερωτικό Δελτίο για τη Δίκαιη Μετάβαση του Green Tank.
Τα σχόλια του Green Tank στη δημόσια διαβούλευση για τις κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του κλίματος, της προστασίας του περιβάλλοντος και της ενέργειας μπορείτε να διαβάσετε εδώ. Βασικό σημείο κριτικής αποτελεί η ενίσχυση των ενεργειακών κοινοτήτων ως αναγκαίο εργαλείο για τη Δίκαιη Μετάβαση.