Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, η πρωτοφανής ενεργειακή κρίση που βιώνουμε είναι μια κρίση ορυκτών καυσίμων. Συνδέεται άμεσα με την εξάρτηση της Ευρώπης από το ορυκτό αέριο, η εκτόξευση των τιμών του οποίου, ενισχύθηκε περαιτέρω από την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Αντιδρώντας σε αυτές τις εξελίξεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να ενισχύσει κατά πολύ τους στόχους μείωσης της κατανάλωσης αερίου ως το 2030 στο πλαίσιο του σχεδίου αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης REPowerEU. Πιο συγκεκριμένα, αποφάσισε τη μείωση της κατανάλωσης ορυκτού αερίου – ανεξαρτήτως προέλευσης – κάθε κράτους μέλους κατά 15% το οκτάμηνο Αυγούστου 2022-Μαρτίου 2023 συγκριτικά με μια περίοδο αναφοράς. Η τελευταία ήταν είτε ο μέσος όρος των αντίστοιχων οκταμήνων της τελευταίας πενταετίας, είτε το αμέσως προηγούμενο οκτάμηνο (Αύγουστος 2021-Μάρτιος 2022) για κράτη μέλη που αύξησαν την εξάρτησή τους από το ορυκτό αέριο την περσινή περίοδο σε επίπεδα υψηλότερα από 8% σε σχέση με τον μέσο όρο της πενταετίας, προϋπόθεση που πληροί και η Ελλάδα. Με τη λήξη αυτού του οκταμήνου προκειμένου να συγκρατηθεί η αστάθεια των τιμών του αερίου και να αποφευχθούν εκτινάξεις των τιμών, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να διατηρήσει αυτόν τον στόχο μείωσης της κατανάλωσης αερίου, θέτοντάς τον ωστόσο σε εθελοντική βάση για τα κράτη μέλη.
Στις 6 Μαΐου 2025, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε το πλάνο για την πλήρη απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού αερίου έως το 2027 (μέσω αγωγών και LNG). Στόχος του RePowerEU Roadmap είναι η απαγόρευση, μέχρι το τέλος του 2025, εισαγωγών ρωσικού αερίου μέσω νέων συμβάσεων και υφιστάμενων spot συμβολαίων, και στη συνέχεια μέχρι το τέλος του 2027 η οριστική απαγόρευση των εισαγωγών μέσω μακροπρόθεσμων συμβολαίων. Επίσης, μέχρι το τέλος του 2025 τα κράτη μέλη καλούνται να υποβάλλουν εθνικό σχέδιο απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο.
Εκτός από τη συμβολή της μείωσης της κατανάλωσης ορυκτού αερίου στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, ο ρόλος του στη διαμόρφωση του κόστους θέρμανσης και -κυρίως – του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας, είναι καθοριστικός. Επομένως, αποκτά ιδιαίτερη σημασία η κατανόηση των σχετικών τάσεων στην κατανάλωση και τις χρήσεις του.
Για αυτόν τον λόγο, για κάθε μήνα και αθροιστικά για την περίοδο ενδιαφέροντος, παρουσιάζουμε εδώ αναλύσεις που βασίζονται στα δημόσια διαθέσιμα δεδομένα του ΔΕΣΦΑ και της Eurostat. Ξεκινώντας από τον Αύγουστο 2022, οι αναλύσεις αυτές εστιάζουν:
(α) στην παρακολούθηση των επιδόσεων της Ελλάδας ως προς τους στόχους μείωσης της κατανάλωσης που έχουν συμφωνηθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο,
(β) στην αποτύπωση των τάσεων τόσο στη συνολική κατανάλωση όσο και στις τελικές χρήσεις του αερίου (ηλεκτροπαραγωγή, βιομηχανία, δίκτυα διανομής) στην Ελλάδα,
(γ) στην καταγραφή των εξελίξεων στις εισαγωγές αερίου από τη Ρωσία μέσω του αγωγού Turkstream (πύλη Σιδηροκάστρου) αλλά και από τις άλλες τέσσερις πύλες εισόδου της χώρας (Αγία Τριάδα, Αμφιτρίτη, Κήποι, Νέα Μεσημβρία) και,
(δ) στη σύγκριση της Ελλάδας με τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ-27 ως προς βασικούς δείκτες κατανάλωσης και εξάρτησης από το ορυκτό αέριο που προέρχεται από τη Ρωσία.
