Στην πρώτη θέση σκαρφάλωσε το ρωσικό αέριο που εισάγεται από την πύλη του Σιδηροκάστρου με μερίδιο 43.3% το πρώτο τρίμηνο του 2024, ξεπερνώντας τις ροές υγροποιημένου ορυκτού αερίου (LNG) από την πύλη της Αγίας Τριάδας (39.4%). Μαζί με το LNG που φτάνει από Ρωσία, το ρωσικό αέριο έφτασε το 55.1%. Αύξηση κατά 30.9% στη συνολική κατανάλωση αερίου (16.21 TWh) σημειώθηκε το πρώτο τρίμηνο του 2024 σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2023.
O μήνας Μάρτιος
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ, τον Μάρτιο 2024 η συνολική εγχώρια κατανάλωση αερίου (5.29 TWh) ξεπέρασε την αντίστοιχη του Μαρτίου του 2023 κατά 32.7% (+1.3 TWh).
Η μεγαλύτερη αύξηση σε απόλυτες τιμές σε σχέση με τον περσινό Μάρτιο προήλθε από τον ηλεκτρισμό (+0.77 ΤWh ή +31.9%). Ακολούθησε σε αύξηση η βιομηχανία (+0.64 TWh ή +235%).
Η βιομηχανική χρήση του αερίου ήταν η υψηλότερη της εξαετίας (2019-2024) για τον μήνα Μάρτιο. Αντίθετα, η χρήση αερίου στα δίκτυα μειώθηκε κατά 0.1 TWh (-8%), καταγράφοντας τη δεύτερη χαμηλότερη χρήση της εξαετίας.
Αθροιστική επίδοση το πρώτο τρίμηνο
Συνολικά, για το πρώτο τρίμηνο του 2024 η κατανάλωση αερίου ήταν 16.21 ΤWh, μειωμένη σε σχέση με τον μέσο όρο της πενταετίας κατά 0.24 TWh (-1.4%). Αντίθετα, μεγάλη αύξηση κατά 3.83 TWh (+30.9%) σημειώθηκε σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2023.
Σε σχέση με τον μέσο όρο της πενταετίας, σημειώθηκε μείωση στις δύο από τις τρεις χρήσεις του αερίου. Η μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση σημειώθηκε στα δίκτυα (-11.8% ή -0.63 TWh), ενώ ακολούθησε ο ηλεκτρισμός (-4.1% ή -0.38 TWh). Αντίθετα, στη βιομηχανία σημειώθηκε αύξηση (+45.3 ή +0.77 TWh).
Η εικόνα αυτή αλλάζει συγκρίνοντας το πρώτο τρίμηνο του 2024 με το αντίστοιχο του 2023, καθώς παρατηρήθηκε αύξηση και στις τρεις χρήσεις. Η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση σημειώθηκε στη βιομηχανία (+237.7%, +1.76 TWh), ακολούθησε ο ηλεκτρισμός (+29.5% ή +2.05 TWh) και τέλος η πολύ μικρότερη αύξηση στα δίκτυα (+0.37% ή +0.18 TWh).
Η κατανάλωση το 2024
Η κατανάλωση αερίου τον Μάρτιο του 2024 (5.29 TWh) έπεσε κάτω από τις 6 TWh, όπου είχε σκαρφαλώσει τον πρώτο μήνα του έτους. Παρ’ όλα αυτά, αποτελεί την τρίτη υψηλότερη κατανάλωση των τελευταίων 14 μηνών, μετά τον Ιανουάριο 2024 (6.04 TWh) και τον Ιούλιο 2023 (5.292 TWh).
Όσον αφορά στην κατανομή της κατανάλωσης αερίου στις τελικές χρήσεις το πρώτο τρίμηνο του 2024, το μεγαλύτερο μερίδιο κατέχει ο ηλεκτρισμός με 9 TWh (ή 55.5%), μειωμένο κατά μισή ποσοστιαία μονάδα συγκριτικά με το πρώτο τρίμηνο του 2023 (56.1%).
Μειωμένο εμφανίστηκε και το μερίδιο στα δίκτυα, αφού από 37.9% (ή 4.7 TWh) το πρώτο τρίμηνο του 2023, έπεσε στο 29.1% (ή 4.72 TWh). Η ανακατανομή των μεριδίων είναι αποτέλεσμα της μεγάλης αύξησης του μεριδίου της βιομηχανίας, το οποίο από 6% (ή 0.74 ΤWh) το πρώτο τρίμηνο του 2023 αυξήθηκε κατά σχεδόν 9 ποσοστιαίες μονάδες το 2024 (15.4% ή 2.5 ΤWh).
Ο εθελοντικός ευρωπαϊκός στόχος του -15%
Τον Μάρτιο του 2023, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να συνεχιστεί εθελοντικά από τα κράτη-μέλη η προσπάθεια μείωσης της κατανάλωσης αερίου κατά 15% για την περίοδο Απρίλιος 2023 ― Μάρτιος 2024, σε σύγκριση με την περίοδο αναφοράς από την 1η Απριλίου 2017 έως την 31η Μαρτίου 2022.
Εξετάζοντας λοιπόν την επίδοση της Ελλάδας, προκύπτει ότι για συνολική περίοδο μείωσης, δηλαδή το δωδεκάμηνο Απρίλιος 2023 ― Μάρτιος 2024, η χώρα δεν κατάφερε να φτάσει τον ευρωπαϊκό στόχο μείωσης.
Συγκεκριμένα, η συνολική κατανάλωση το δωδεκάμηνο ήταν 54.74 ΤWh, κατά 4.6 ΤWh μεγαλύτερη από τον στόχο (50.14 ΤWh). Η κατανάλωση αυτή αντιστοιχεί σε ποσοστιαία μείωση 7.2% σε σχέση με τον μέσο όρο της περιόδου αναφοράς (58.98 ΤWh), δηλαδή 8 ποσοστιαίες μονάδες πιο χαμηλά από τον στόχο του 15%.
Σύγκριση με την ΕΕ-27 για τον εθελοντικό ευρωπαϊκό στόχο του -15%
Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα δεδομένα της Eurostat[1] για τη μηνιαία κατανάλωση αερίου στα κράτη μέλη της ΕΕ-27 (Φεβρουάριος 2024), την περίοδο Απρίλιος 2023 ― Φεβρουάριος 2024 η Ελλάδα μείωσε την κατανάλωσή της κατά 9.6% σε σχέση με την περίοδο αναφοράς[2] του εθελοντικού στόχου μείωσης.
Η επίδοση αυτή, εκτός από το ότι απέχει από τον εθελοντικό στόχο μείωσης περισσότερες από 5 ποσοστιαίες μονάδες, κατατάσσει την Ελλάδα πολύ χαμηλά στη σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ και συγκεκριμένα στην 22η θέση. Μάλιστα, βρίσκεται 7 θέσεις πιο χαμηλά από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, καθώς η ΕΕ-27 πέτυχε μείωση -17.3% και βρέθηκε στη 15η θέση, επιτυγχάνοντας μέχρι στιγμής τον εθελοντικό στόχο μείωσης (η περίοδος μείωσης ολοκληρώνεται τον Μάρτιο 2024).
Πρόκειται για μια ανησυχητική επιδείνωση της εθνικής επίδοσης σε σχέση με την αντίστοιχη ως προς τον υποχρεωτικό στόχο που είχε επιβάλει η ΕΕ κατά την κορύφωση της ενεργειακής κρίσης για τη μείωση της κατανάλωσης ορυκτού αερίου κατά τουλάχιστον 15% την οκτάμηνη περίοδο Αύγουστος 2022 ― Μάρτιος 2023 σε σχέση με τον μέσο όρο της προηγούμενης πενταετίας. Τότε η Ελλάδα, επιτυγχάνοντας μείωση 21.9%, είχε βρεθεί στη 10η θέση ξεπερνώντας τόσο τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (16η θέση) όσο και χώρες όπως η Γερμανία, η Αυστρία ή η Ιταλία.
Οι εισαγωγές το 2024
Σχετικά με τις φυσικές ροές αερίου από τις τέσσερις πύλες εισόδου της χώρας, τον Μάρτιο 2024 οι εισαγωγές αερίου από τη Ρωσία μέσω του αγωγού Turkstream από την πύλη Σιδηροκάστρου (2.66 ΤWh) ήταν οι δεύτερες υψηλότερες από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία (Μάρτιος 2022), μετά τον Οκτώβριο του 2023 (2.79 ΤWh). Το μηνιαίο μερίδιο των εισαγωγών από τον Turkstream ξεπέρασε το 50% (50.3%), ενώ ήταν εννεαπλάσιες σε σχέση με τις εισαγωγές τον Μάρτιο του 2023.
Σε αντίθεση με την πύλη του Σιδηροκάστρου, στην πύλη της Αγίας Τριάδας η μηνιαία ροή υγροποιημένου ορυκτού αερίου (LNG) τον Μάρτιο 2024 (1.69 ΤWh) μειώθηκε κατά 42.7% και κατατάχθηκε στη δεύτερη θέση με μερίδιο 32%.
Στην τρίτη θέση τον Μάρτιο βρέθηκε το αέριο από τον ΤΑΡ μέσω Νέας Μεσημβρίας με μερίδιο 17.7% (0.94 ΤWh), για το οποίο καταγράφηκε αύξηση 7.4% σε σχέση με τον Μάρτιο 2023. Οι εισαγωγές από την τέταρτη πύλη εισόδου τους Κήπους στην Τουρκία ήταν μηδενικές για τρίτο συνεχόμενο μήνα.
Αθροιστικά, για το πρώτο τρίμηνο του 2024 οι συνολικές εισαγωγές από τις τέσσερις πύλες εισόδου της χώρας ήταν 16.25 TWh. Οι εισαγωγές αερίου μέσω της πύλης του Σιδηροκάστρου αποτελούν πλέον την πρώτη πηγή τροφοδοσίας στη χώρα με 7.04 TWh και μερίδιο 43.3%. Το αντίστοιχο μερίδιο το πρώτο τρίμηνο του 2023 ήταν μόλις 5.4%.
Χαμηλότερο ήταν το μερίδιο των εισαγωγών LNG μέσω της Αγίας Τριάδας, όπου με 6.4 TWh κατά το πρώτο τρίμηνο του 2024 έπεσε στη δεύτερη θέση με μερίδιο 39.4%. Μάλιστα σημειώθηκε μείωση των ροών κατά 37.7% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2023. Στην τρίτη θέση με πολύ χαμηλότερο μερίδιο (17.3% ή 2.81 TWh) διατηρήθηκαν οι εισαγωγές αζέρικου αερίου από τον ΤΑΡ, ελάχιστα αυξημένες σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2023 (+5.8%).
Τέλος, μηδενικές ήταν οι εξαγωγές αερίου μέσω της πύλης του Σιδηροκάστρου για 7ο συνεχόμενο μήνα (από τον Σεπτέμβριο του 2023).
Εισαγωγές ρωσικού αερίου στην Ελλάδα
Όσον αφορά στο ορυκτό αέριο που προέρχεται από τη Ρωσία, υπάρχουν δύο πύλες εισόδου. Η μία είναι από το Σιδηρόκαστρο μέσω του αγωγού Turkstream και η δεύτερη είναι, σε μορφή υγροποιημένου ορυκτού αερίου (LNG), από την πύλη της Αγίας Τριάδας.
H ενεργειακή κρίση, που επιδεινώθηκε από τον πόλεμο, είχε ως αποτέλεσμα την αισθητή μείωση των εισαγωγών ρωσικού αερίου από τον Turkstream ήδη από τον Απρίλιο του 2022. Αυτό αποτυπώθηκε και στη μείωση του ρωσικού αερίου από τον αγωγό κατά 86.2% την περίοδο του υποχρεωτικού στόχου μείωσης (Αύγουστος 2022 ― Μάρτιος 2023) σε σχέση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους.
Για πρώτη φορά ρωσικό αέριο με τη μορφή LNG εισήχθη στη χώρα τον Οκτώβριο του 2022, λίγους μήνες δηλαδή μετά την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία. Μέχρι και τα μισά του 2023, πρώτη πηγή εισαγωγών στη χώρα ήταν το LNG (εξαιρουμένου του ρωσικού LNG) από την πύλη της Αγίας Τριάδας.
O Ιούνιος του 2023 ήταν ο πρώτος μήνας που το ρωσικό αέριο (από αγωγό και LNG) έγινε η πρώτη πηγή εισαγωγών με μερίδιο 46%, ενώ δεύτερη ήταν το LNG από όλες τις υπόλοιπες χώρες πλην της Ρωσίας (μερίδιο 37%). Μάλιστα, αυτό συνεχίστηκε για όλους τους υπόλοιπους μήνες του 2023 μέχρι και τον Μάρτιο 2024[3]. Συγκεκριμένα το πρώτο τρίμηνο του 2024 το ρωσικό αέριο ξεπέρασε το 50% των συνολικών εισαγωγών αερίου στη χώρα (55.1%[4]).
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι κατά τη δεκάμηνη περίοδο Ιουνίου 2023 – Μαρτίου 2024 οι συνολικές εισαγωγές ρωσικού αερίου ήταν τουλάχιστον 28.41 TWh, δηλαδή 33.6% περισσότερες από την αντίστοιχη δεκάμηνη περίοδο πριν την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία (21.27 TWh μεταξύ Ιουνίου 2021 και Μαρτίου 2022).
Παρατηρείται, λοιπόν, πως οι εισαγωγές ρωσικού αερίου, όχι απλά αυξήθηκαν, αλλά ξεπέρασαν και τα επίπεδα προ ενεργειακής κρίσης. Σημαντικό ρόλο σε αυτό έπαιξαν οι εισαγωγές ρωσικού LNG, καθώς κατά την δεκάμηνη περίοδο Ιούνιος 2023 ― Μάρτιος 2024 τουλάχιστον το 28.8% των συνολικών εισαγωγών ρωσικού αερίου ήταν με τη μορφή LNG.
Μπορείτε να διαβάσετε εδώ τις αναλύσεις των προηγούμενων μηνών από την έναρξη των μέτρων μείωσης της ΕΕ τον Αύγουστο του 2022
[1] Μερικά από τα δεδομένα της Eurostat, ειδικά των τελευταίων μηνών, είναι προσωρινά (provisional) και θα οριστικοποιηθούν τους επόμενους μήνες. H Κύπρος δεν έχει συμπεριληφθεί στη σύγκριση, καθώς έχει μηδενική κατανάλωση αερίου.
[2] Η περίοδος αυτή αφορά στον μέσο όρο των διαστημάτων Απρίλιος – Φεβρουάριος από το 2017 έως και το 2022.
[3] Για τον Μάρτιο δεν υπάρχουν τα δεδομένα στη Eurostat για το ρωσικό LNG, ωστόσο ακόμα και το ρωσικό αέριο από τον Τurkstream ήταν περισσότερο από ότι οι εισαγωγές LNG από την Αγία Τριάδα, άρα αποτελεί σίγουρα την πρώτη πηγή εισαγωγών
[4] Οι πραγματικές εισαγωγές είναι πιθανόν περισσότερες, καθώς δεν συμπεριλαμβάνονται οι πιθανές εισαγωγές ρωσικού LNG τον Μάρτιο 2024
