Σε κίνδυνο ο νέος οργανισμός για τη βιοποικιλότητα και το κλίμα

Άρθρο γνώμης της Ιόλης Χριστοπούλου σχετικά με την επιχειρούμενη αποδυνάμωση του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής στο νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Το Green Tank τοποθετήθηκε επί των συγκεκριμένων διατάξεων και άλλων ζητημάτων στην ακρόαση των φορέων επί του νέου νομοσχέδιου την προηγούμενη Παρασκευή καταθέτοντας σχετικό υπόμνημα προς τους Βουλευτές.

Το άρθρο με τίτλο “Σε κίνδυνο ο νέος οργανισμός για τη βιοποικιλότητα και το κλίμα” δημοσιεύτηκε στον διαδικτυακό τόπο ενημέρωσης dasarxeio.com στις 19/7/2021.

Ακολουθεί ολόκληρο το άρθρο:

Σε κίνδυνο ο νέος οργανισμός για τη βιοποικιλότητα και το κλίμα

Ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) ιδρύθηκε πριν περίπου έναν χρόνο ως κεντρικός οργανισμός για να ενισχύσει την ανταπόκριση της πολιτείας στις δύο κορυφαίες και αλληλένδετες προκλήσεις της εποχής μας: την απώλεια της βιοποικιλότητας και την κλιματική κρίση. Αυτή η συνδυαστική προσέγγιση είναι συνεπής τόσο με τις πιο σύγχρονες επιστημονικές τάσεις, όσο και με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία που θέτει αυτές τις προκλήσεις ως τις δύο κορυφαίες προτεραιότητές της.

Ωστόσο, την ίδια εβδομάδα που η Σύμβαση του ΟΗΕ για τη Βιοποικιλότητα ανακοίνωσε το πρώτο πλήρες παγκόσμιο πλαίσιο για τη βιοποικιλότητα για τα επόμενα χρόνια, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) κατέθεσε στη Βουλή τροποποιήσεις του υφιστάμενου νομικού πλαισίου που αποδυναμώνουν τον νεοσύστατο ΟΦΥΠΕΚΑ.

Πρώτο πλήγμα: Αποκόπτεται η «διατήρηση της βιοποικιλότητας» από τη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών. Ως τώρα ο ΟΦΥΠΕΚΑ ήταν υπεύθυνος και για τα δύο καθώς το νομοθετικό πλαίσιο αναγνώριζε ότι η αποτελεσματική διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών είναι θεμελιώδης λίθος και αναπόσπαστο κομμάτι της διατήρησης της βιοποικιλότητας. Πώς αλλιώς άλλωστε θα επιτευχθούν στόχοι διατήρησης ειδών σε προστατευόμενες περιοχές χωρίς μια συνεκτική αντιμετώπιση διατήρησης βιοποικιλότητας και προστασίας προστατευόμενων περιοχών από έναν ενιαίο οργανισμό; Οι ρυθμίσεις όμως που έφερε η κυβέρνηση στη Βουλή αφαιρούν τη διατήρηση της βιοποικιλότητας από τους σκοπούς του ΟΦΥΠΕΚΑ πλήττοντας τη συνοχή στην πολιτική προστασίας της φύσης.

Δεύτερο πλήγμα: μειώνεται η ανεξαρτησία του ΟΦΥΠΕΚΑ. Συγκεκριμένα, ο ΟΦΥΠΕΚΑ χάνει την τελική ευθύνη στη διατύπωση γνώμης για τις επιπτώσεις έργων που μπορεί να επηρεάσουν τις προστατευόμενες περιοχές. Σε μία προσπάθεια περιορισμού των αρμοδιοτήτων του, υποχρεώνεται να προ-υποβάλει τις γνωμοδοτήσεις του στη Γενική Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Πολιτικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Όμως η ανεξαρτησία στη διατύπωση γνώμης για έργα σε προστατευόμενες περιοχές είναι κομβικής σημασίας για την άμβλυνση των επιπτώσεων από δυνητικές απειλές, η οποία εξακολουθεί να αποτελεί κεντρική αποστολή του ΟΦΥΠΕΚΑ.

Αυτή είναι η δεύτερη εντός του 2021 ρύθμιση με στόχο τη διευκόλυνση δυνητικά επιβαρυντικών έργων εντός προστατευόμενων περιοχών. Η προηγούμενη που εγκρίθηκε τον Μάρτιο, προέβλεπε τη δημιουργία υπό-περιοχών προστασίας επενδύσεων εντός των προστατευόμενων περιοχών, πριν καν ολοκληρωθεί ο πλήρης χαρακτηρισμός τους.

Τρίτο πλήγμα: η στέρηση πόρων. Το νομοσχέδιο αφαιρεί για ολόκληρη τη δεκαετία 2021-2030 την πρόβλεψη που υπήρχε ως τώρα για χρηματοδότηση του ΟΦΥΠΕΚΑ από τα έσοδα δημοπράτησης δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, αφήνοντας την οικονομική του στήριξη μόνο στα ελάχιστα κονδύλια που λαμβάνει από τον τακτικό προϋπολογισμό. Πρόκειται για ένα μεγάλο πλήγμα, καθώς η σταθερή χρηματοδότηση είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να στελεχωθεί και να λειτουργήσει σωστά ένας νεοσύστατος οργανισμός και να υλοποιήσει δράσεις ώστε να επιτύχει στη δύσκολη αποστολή του για τη φύση και το κλίμα. Είναι λοιπόν απολύτως απαραίτητο να διατηρηθεί η πρόβλεψη για χρηματοδότηση του ΟΦΥΠΕΚΑ από τα έσοδα δημοπράτησης δικαιωμάτων εκπομπών την περίοδο 2021-2030 με το ακριβές ποσοστό να καθορίζεται κάθε χρόνο με βάση τις ανάγκες του ΟΦΥΠΕΚΑ και τις αντίστοιχες άλλων αποδεκτών αυτού του πόρου.   

Κανονικά και σε αντίθεση με αυτές τις ρυθμίσεις που περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο για τα απόβλητα, το ΥΠΕΝ θα έπρεπε να διευκολύνει και να ενδυναμώσει τον νέο οργανισμό. Ειδικότερα, θα έπρεπε να εγκρίνει τις κανονιστικές πράξεις που θα τον καταστήσουν πλήρως λειτουργικό καθώς και τον σχεδιασμό για τις δράσεις του τα επόμενα χρόνια, αλλά και να προωθήσει τις συνέργειες με τις υφιστάμενες υπηρεσίες. Το πιο σημαντικό όμως που θα έπρεπε να φροντίσει η κυβέρνηση είναι η κάλυψη μέσω του ΟΦΥΠΕΚΑ, μεγάλων κενών στην προστασία της φύσης, όπως η φύλαξη των προστατευόμενων περιοχών. Τα στελέχη του ΟΦΥΠΕΚΑ πρέπει να αποκτήσουν προ-ανακριτικά καθήκοντα, εκπληρώνοντας τη δέσμευση τόσο της προηγούμενης όσο και της νυν πολιτικής ηγεσίας. Η απουσία αυτής της πρόβλεψης αφήνει την ελληνική φύση έκθετη σε περιβαλλοντική υποβάθμιση και τις τοπικές μονάδες του ΟΦΥΠΕΚΑ ανήμπορες να αντιμετωπίσουν περιβαλλοντικά εγκλήματα. Επιπλέον, θα έπρεπε να κατοχυρώσει θεσμικά τις αρμοδιότητες των συμμετοχικών επιτροπών διαχείρισης που θα λειτουργούν υποστηρικτικά στις τοπικές μονάδες του ΟΦΥΠΕΚΑ. Η εξασφάλιση της συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών και των εκπροσώπων των κοινωνικο-οικονομικών και περιβαλλοντικών φορέων στη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών αποτελεί καίριο παράγοντα για την αποτελεσματική προστασία τους καθώς και τη βιώσιμη ανάπτυξή.

Είναι κατανοητό ότι η παρουσία ενός νέου οργανισμού μπορεί να δημιουργεί προβλήματα αλληλοεπικαλύψεων αρμοδιοτήτων και τριβές με υφιστάμενες δομές. Όμως, ο νέος οργανισμός είναι απαραίτητος και χρειάζεται στήριξη -θεσμική και οικονομική- ειδικά στα πρώτα του βήματα.

Το νομοσχέδιο μόλις κατατέθηκε, η συζήτηση στη Βουλή ξεκίνησε. Τόσο το υπουργείο όσο και οι βουλευτές έχουν τη δυνατότητα να διορθώσουν αυτές τις αρνητικές ρυθμίσεις και να διασφαλίσουν ότι η Ελλάδα θα αποκτήσει έναν οργανισμό ικανό να προστατεύσει με επάρκεια τον φυσικό της πλούτο, συμβάλλοντας παράλληλα στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.