Το Green Tank στο 3ο Φόρουμ των δημάρχων Δίκαιης Μετάβασης

Στο 3ο Φόρουμ των δημάρχων της Δίκαιης Μετάβασης συμμετείχαν η Ιωάννα Θεοδοσίου και ο Νίκος Μάντζαρης από το Green Tank. Το Φόρουμ που συνδιοργανώθηκε από τον δήμαρχο της πόλης Bytom της Πολωνίας και 4 γραφεία WWF (Πολωνίας, Γερμανίας, Βουλγαρίας και Ελλάδας) επιδιώκει να φέρει σε επαφή δημάρχους λιγνιτικών περιοχών από όλη την Ευρώπη με στόχο την ανταλλαγή καλών πρακτικών και ανάληψη κοινών δράσεων σε ζητήματα που σχετίζονται με τον μετασχηματισμό των τοπικών οικονομιών  στις λιγνιτικές περιοχές προς βιώσιμη κατεύθυνση.

Το 3ο Φόρουμ πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά σε μια ιδιαίτερη πολιτική συγκυρία όπου συζητείται ο Κανονισμός για το ευρωπαϊκό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, το οποίο θα αποτελέσει τον βασικό χρηματοδοτικό πυλώνα για τη στήριξη των λιγνιτικών περιοχών ολόκληρης της Ευρώπης αλλά και περιοχών με άλλες δραστηριότητες υψηλής έντασης άνθρακα.

Στη διάρκεια του 3ου Φόρουμ οι δήμαρχοι και οι συμμετέχοντες από διάφορες ΜΚΟ είχαν την ευκαιρία να ανταλλάξουν απόψεις και να παρουσιάσουν τα ιδιαίτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στην περιοχή τους λόγω της δραστικής μείωσης της λιγνιτικής δραστηριότητας των τελευταίων χρόνων.

Στη διάρκεια της συζήτησης ο Νίκος Μάντζαρης ενημέρωσε τους συμμετέχοντες για την πορεία της εκπόνησης των Εδαφικών Σχεδίων Μετάβασης στην Ελλάδα και τόνισε την ανάγκη εντονότερης εμπλοκής των δημάρχων και των τοπικών κοινωνιών συνολικά τόσο στην εκπόνηση όσο και στην υλοποίησή τους μέσα από ένα πολύ-συμμετοχικό σύστημα διακυβέρνησης.

Στο Φόρουμ συμμετείχαν επίσης εκπρόσωποι της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής και Αστικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG REGIO) και συνεργάτες του Εκτελεστικού Αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Φ. Τίμμερμανς που φώτισαν διαφορετικές πτυχές του νέου Κανονισμού. Ειδικότερα, οι εκπρόσωποι της Επιτροπής υπεραμύνθηκαν των κριτηρίων κατανομής των πόρων ανάμεσα στα κράτη μέλη που επέλεξε η Επιτροπή για τον Κανονισμό λέγοντας ότι νέα κριτήρια που προτάθηκαν όπως η ταχύτητα μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών ή η ανεργία των λιγνιτικών περιοχών είτε δεν μπορούν να προσδιοριστεί με διαφάνεια είτε ότι δεν είναι κατάλληλα.

Σε αυτά τα επιχειρήματα τοποθετήθηκαν οι εκπρόσωποι  του Green Tank λέγοντας ότι η ταχύτητα μετάβασης μπορεί να προσδιοριστεί με πλήρη διαφάνεια από τα δημοσίως κατατεθειμένα Εθνικά Σχέδια για την Ενέργεια και το Κλίμα όλων των κρατών μελών και τα δημοσίως διαθέσιμα στοιχεία σε ευρωπαϊκές βάσεις δεδομένων, για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από μονάδες με καύσιμο τον λιγνίτη και τον λιθάνθρακα. Σε ότι αφορά τα επίπεδα της ανεργίας στις λιγνιτικές περιοχές το Green Tank σχολίασε ότι μπορούν επίσης να προσδιοριστούν με διαφάνεια από τα στοιχεία της Eurostat, ενώ το κριτήριο αυτό πρέπει να συμπεριληφθεί ανάμεσα στα υπόλοιπα κριτήρια κατανομής των πόρων διότι ποσοτικοποιεί το μέγεθος της πρόκλησης της μετάβασης που αντιμετωπίζουν οι διάφορες λιγνιτικές περιφέρειες της Ευρώπης.   

Υπενθυμίζεται ότι για το κομβικό ζήτημα της αλλαγής των κριτηρίων κατανομής των πόρων, το Green Tank είχε παρουσιάσει ανάλυση που διερευνούσε την ποσοτική επίδραση διαφορετικών κριτηρίων τα οποία είχαν προταθεί στο πλαίσιο της επεξεργασίας του Κανονισμού του ευρωπαϊκού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης στις Επιτροπές του Ευρωκοινοβουλίου, στην κατανομή των πόρων του Ταμείου ανάμεσα στα κράτη μέλη. Επιπλέον, οι ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ Π. Κόκκαλης και Δ. Παπαδημούλης κατέθεσαν συγκεκριμένες τροπολογίες που ενσωματώνουν τα 2 νέα κριτήρια στον Κανονισμό στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τις οποίες στήριξαν οι έλληνες ευρωβουλευτές της ΝΔ, του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΙΝΑΛ. Επιπλέον, οι δήμαρχοι των 5 λιγνιτικών δήμων απέστειλαν επιστολή στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προτρέποντας των ευρωβουλευτές όλων των πολιτικών ομάδων να κάνουν την κατανομή των πόρων πιο Δίκαιη για εκείνα τα κράτη μέλη που έχουν δεσμευτεί σε εμπροσθοβαρή προγράμματα απολιγνιτοποίησης και οι οικονομίες τους παρουσιάζουν πολύ μεγάλο βαθμό εξάρτησης από τη λιγνιτική δραστηριότητα.   

H δημιουργία Φόρουμ Δημάρχων για συνεργασία σε ζητήματα Δίκαιης Μετάβασης είχε ξεκινήσει από τον πρώην δήμαρχο Κοζάνης Λευτέρη Ιωαννίδη, ο οποίος σε συνεργασία με το WWF Eλλάς και υπό την αιγίδα του Δικτύου Ενεργειακών Δήμων διοργάνωσε το 1ο τέτοιο Φόρουμ στην Κοζάνη τον Σεπτέμβριο του 2018. Ακολούθησε το 2ο Φόρουμ στο Βάισβάσερ της Γερμανίας τον Σεπτέμβριο του 2019 όπου οι δήμαρχοι επισημοποίησαν τη συνεργασία τους συνυπογράφοντας ένα Σύμφωνο συναντίληψης και κοινών δράσεων γύρω από θέματα που σχετίζονται με τη Δίκαιη Μετάβαση των περιοχών τους τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.