Το Green Tank για τη Δίκαιη Μετάβαση στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ)

Στις 14 Σεπτεμβρίου και 17 Σεπτεμβρίου 2021, το Green Tank με τον Νίκο Μάντζαρη συμμετείχε σε δύο εκδηλώσεις με θέμα τη Δίκαιη Μετάβαση που πραγματοποιήθηκαν στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ).

Η εκδήλωση στις 14 Σεπτεμεβρίου με θέμα «Στο δρόμο για μια δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση: Προκλήσεις και προοπτικές» οργανώθηκε από το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων και ειδικότερα από τη Γενική Γραμματεία Δημόσιων Επενδύσεων & ΕΣΠΑ. Τη συζήτηση συντόνισε ο Πέτρος Ευγενικός, Συνεργάτης Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Επενδύσεων & ΕΣΠΑ. Συμμετείχαν, επίσης, οι Carsten Rasmussen, Επικεφαλής της Μονάδας για την Κύπρο και την Ελλάδα, Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής και Αστικής Ανάπτυξης, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Κωνσταντίνος Μουσουρούλης, Πρόεδρος Συντονιστικής Επιτροπής του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, Θεόδωρος Θεοδουλίδης, Πρύτανης Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Πάρις Κοκορότσικος, Διευθύνων Σύμβουλος ΕΥΡΩΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΑΕ.

Κατά την πρώτη του τοποθέτηση ο Νίκος Μάντζαρης απάντησε σε ερώτηση για την αναγκαιότητα της ενεργειακής μετάβασης στην Ελλάδα και την Ευρώπη και τον ρόλο της κλιματικής αλλαγής, που έχει μετατραπεί σε κλιματική κρίση. Επικαλούμενος τα επιστημονικά δεδομένα της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή – IPCC και τα ακραία καιρικά φαινόμενα που παρατηρήθηκαν ανά τον πλανήτη το τελευταίο διάστημα, επιβεβαίωσε ότι πλέον βιώνουμε για κλιματική κρίση και αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα ανάληψης δράσης τόσο και για τον μετριασμό όσο και για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

Στη συνέχεια, έδωσε έμφαση στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και τους στόχους μείωσης των εκπομπών που έχει θεσπίσει η ΕΕ-27 για τουλάχιστον -55%, μέχρι το 2030 σε σχέση με το 1990, με απώτερο σκοπό την κλιματική ουδετερότητα και τον μηδενισμό των καθαρών εκπομπών ως το 2050, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Τους ίδιους στόχους αναμένεται να θεσπίσει και η Ελλάδα, μέσω του επικείμενου εθνικού κλιματικού νόμου.

Ο Νίκος Μάντζαρης αντλώντας από τις κλιματικές επιδόσεις ΕΕ και Ελλάδας, ανέδειξε τη δυσκολία του εγχειρήματος. Η ΕΕ-27, μέσα σε 29 χρόνια (1990-2019), μείωσε τις καθαρές της εκπομπές κατά -28%, επομένως, για να επιτευχθεί η μείωση -55%, χρειάζεται άλλη τόση μείωση, η οποία, όμως, πρέπει να καταβληθεί σε 11 χρόνια (2019-2030), δηλαδή στο 1/3 του χρόνου. Για την Ελλάδα, η κατάσταση είναι χειρότερη και απαιτείται περισσότερη προσπάθεια, αφού, επιδεικνύοντας κλιματική αδιαφορία μεταξύ 1990 και 2005, η χώρα αύξανε τις εκπομπές της, ενώ από το 2005 μέχρι το 2019 έχει προβεί σε μειώσεις -18,8%, δηλαδή χαμηλότερες από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία σημαντική αλλαγή που δημιουργεί ένα περιθώριο αισιοδοξίας, καθώς στους τομείς που υπάγονται στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) της ΕΕ (ηλεκτροπαραγωγή, ενεργοβόρος βιομηχανία, εγχώριες αερομεταφορές), η Ελλάδα μεταξύ 1990 και 2020 μείωσε τις εκπομπές της κατά περίπου -16%, ενώ μόνο στη διετία 2018-2020 κατά 16 εκατ. τόνους CO2. Το επίτευγμα αυτό είναι σε συντριπτικό βαθμό αποτέλεσμα της απολιγνιτοποίησης (14 από τους 16 εκατ. τόνους CO2) και σε πολύ μικρό βαθμό της πανδημίας. Η δε απολιγνιτοποίηση προέκυψε από συστημικούς (και άρα μόνιμους) λόγους, δηλαδή, τη σχετική νομοθεσία ΕΕ και τη συνακόλουθη εκτόξευση των τιμών CO2.

Παραμένοντας στο ζήτημα της απολιγνιτοποίησης, υπογράμμισε ότι η απόφαση άργησε να ληφθεί στη χώρα, γεγονός που οδήγησε αφ’ ενός σε ζημίες της ΔΕΗ κατά τουλάχιστον €1.4 δισ. λόγω της επένδυσης σε νέα λιγνιτική μονάδα, αφ’ ετέρου στην απώλεια πολύτιμου χρόνου για τον σχεδιασμό της μετάβασης σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Βέβαια, η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα στο δρόμο της απολιγνιτοποίησης, ανέφερε ο Νίκος Μάντζαρης, απαριθμώντας τις χώρες που έχουν ήδη απολιγνιτοποιηθεί, εκείνες που έχουν δεσμευτεί να το πράξουν μέχρι το 2030, όσες επίκειται να θεσπίσουν ημερομηνία απολιγνιτοποίησης, αλλά και όσες ακόμη δεν συζητούν κάτι τέτοιο. Κατέληξε στο ότι η απολιγνιτοποίηση δεν είναι πανάκεια και δεν αρκεί από μόνη της για να επιτευχθεί η μείωση -55% το 2030, αλλά απαιτείται και η μείωση των εκπομπών από μονάδες ορυκτού αερίου, τις μεταφορές και τη βιομηχανία.

Στη δεύτερη του τοποθέτηση, απάντησε σε ερώτηση σχετικά με τις βασικότερες κοινωνικοοικονομικές ή άλλου είδους προκλήσεις για το μέλλον της μετάβασης στη μεταλιγνιτική εποχή στις λιγνιτικές περιοχές της χώρας.

Ειδικότερα, ο Νίκος Μάντζαρης επέμεινε στην αναγνώριση της προόδου και των θετικών εξελίξεων που έχουν σημειωθεί, όπως η πορεία και τα θετικά αποτελέσματα του σχεδιασμού της μετάβασης στη μεταλιγνιτική περίοδο, παρά το λιγοστό του χρόνου (1,5 έτη), η στροφή προς νέες τεχνολογίες, όπως το πράσινο υδρογόνο, και η αυξημένη για τα ελληνικά δεδομένα διαφάνεια των διαδικασιών της μετάβασης (π.χ. δημοσίευση πρακτικών των συνεδριάσεων Συντονιστικής Επιτροπής & διαβουλεύσεις που οδηγούν σε βελτίωση των σχεδίων).

Στη συνέχεια, συνόψισε τις εναπομένουσες προκλήσεις τόσο στον σχεδιασμό όσο και στη διακυβέρνηση της Δίκαιης Μετάβασης στις λιγνιτικές περιοχές, ως εξής:

  • Ενεργειακός τομέας: αποφυγή υπερέμφασης στον ενεργειακό τομέα και απόδοση βάρους και σε άλλους τομείς όπως είναι ο πρωτογενής, την αξιοποίηση της βιομηχανικής κληρονομιάς, την πανεπιστημιακή έρευνα και τις υπηρεσίες. Όσον αφορά στις ενεργειακές επενδύσεις, αποφυγή μίας νέας μονοκαλλιέργειας νέου καυσίμου (π.χ. πράσινου υδρογόνου αντί λιγνίτη) και διαφοροποίηση των επενδύσεων ειδικά όσον αφορά στην αποθήκευση ενέργειας αξιοποιώντας διαφορετικές τεχνολογίες (π.χ. αντλησιοταμίευση, μπαταρίες, μετατροπή λιγνιτικών μονάδων σε μονάδες θερμικής αποθήκευσης).
  • Γενικό έλλειμμα ενημέρωσης, ειδικά στην τοπική κοινωνία
  • Ενεργός εμπλοκή τοπικής κοινωνίας στη μετάβαση
  • Έλλειμμα αντιπροσωπευτικότητας (δήμαρχοι, εργαζόμενοι, περιβαλλοντικές και άλλες ΜΚΟ)
  • Αποκαταστάσεις γαιών στα λιγνιτικά πεδία
  • Επάρκεια και αξιοποίηση των πόρων

Αντίστοιχα, ως αναγκαίες κινήσεις, ανέφερε τα εξής:

  • Μεγαλύτερη διαφοροποίηση στο κομμάτι του σχεδιασμού
  • Στοχευμένες δράσεις επικοινωνίας
  • Εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας και της κοινωνίας των πολιτών
  • Εκτενής διαβούλευση ειδικών πολεοδομικών σχεδίων
  • Συμπλήρωση με εθνικούς πόρους

Ως καταληκτική παρατήρηση, σημείωσε ότι, καθώς η μετάβαση πρόκειται να διαρκέσει παραπάνω από το επιχειρησιακό σχέδιο της περιόδου 2021-2027, ο μηχανισμός διακυβέρνησης πρέπει να μην περιοριστεί στο διάστημα αυτό και να αντανακλά το μακροπρόθεσμο της μετάβασης.

Παρακολουθήστε εδώ ολόκληρη την ομιλία του Νίκου Μάντζαρη στις 14 Σεπτεμβρίου και ολόκληρη την εκδήλωση εδώ.

Η δεύτερη εκδήλωση στην οποία συμμετείχε ο Νίκος Μάντζαρης στις 17 Σεπτεμβρίου είχε ως θέμα τη “Δίκαιη μετάβαση στην εποχή χωρίς άνθρακα: Εξελίξεις και προοπτικές“. Η εκδήλωση την οποία διοργάνωσε το Entrerprise Greece, η Συντονιστική Επιτροπή του Σχεδίου Αναπτυξιακής Μετάβασης και η TIF Helexpo δομήθηκε σε δύο πάνελ τα οποία συντόνιζε ο Θεόδωρος Θεοδουλίδης, Πρύτανης Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Στο πάνελ μαζί με τον Νίκο Μάντζαρη συμμετείχαν, επίσης, ο Αναστάσιος Σιδηρόπουλος, Διευθυντής Αναπτυξιακής Μετάβασης/ΑΝΚΟ Δυτικής Μακεδονίας, ο Γιώργος Πεχλιβάνογλου, Αντιπρόεδρος της Eunice Energy Group, ο Άγγελος Ιατρίδης, Πρόεδρος ΔΣ και Διευθύνων Σύμβουλος ΚΤΗΜΑ ΑΛΦΑ, ο Δρ. Σπύρος Πρωτοψάλτης, Διοικητής ΟΑΕΔ, ο Γιώργος Παντελίδης, Οικονομολόγος, Hotel Παντελίδης, Πτολεμαΐδα, η Σταύα Αγγελίδη, Χημικός MSc, στέλεχος ΜΟΔ ΑΕ, μέλος Ομάδας Υποστήριξης ΣΔΑΜ και η Άννυ Ποδηματά, Σύμβουλος Ευρωπαϊκών Θεμάτων, αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία “Ελληνική Παραγωγή – Συμβούλιο Βιομηχανιών για την Ανάπτυξη”.

Ο Νίκος Μάντζαρης ξεκίνησε την παρέμβασή του χαρακτηρίζοντας τη Δίκαιη Μετάβαση ως ένα πολυδιάστατο ζήτημα, με εθνικό χαρακτήρα, που αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση βιώσιμης ανάπτυξης που αντιμετωπίζει η Ελλάδα. Έδωσε έμφαση στην ανάγκη διαφοροποίησης του παραγωγικού μοντέλου την επόμενη μέρα της Μετάβασης. Εστιάζοντας ειδικότερα στη διατήρηση του ενεργειακού χαρακτήρα των λιγνιτικών περιοχών ανέφερε ότι είναι μεν σωστή, όμως, το πέρασμα σε μια μονοκαλλιέργεια φωτοβολταϊκών, πράσινου υδρογόνου ή οποιασδήποτε άλλης μορφής ενέργειας θα ήταν μια λανθασμένη κίνηση. Συνεπώς, χρειάζεται ένα μείγμα τεχνολογιών αποθήκευσης, στο οποίο θα πρέπει να συμπεριληφθεί η θερμική αποθήκευση που χαρακτρίζεται από σειρά συγκριτικών πλεονεκτημάτων. Ως καταληκτικό σχόλιο, ο Νίκος Μάντζαρης ανέφερε ότι, καθώς τα Δυτικά Βαλκάνια μπαίνουν σε τροχιά απολιγνιτοποίησης, θα έχουν και αυτά αυξημένες ανάγκες αποθήκευσης ενέργειας, γεγονός που θα μπορούσε να προσδώσει στη Δυτική Μακεδονία συγκριτικό πλεονέκτημα.

Μπορείτε να παρακολουθήσετε την παρέμβαση του Νίκου Μάντζαρη εδώ, από το 1:04:05.