Στην ενημερωτική εκπομπή της ΕΡΤ3 «Σύνορα» και στη δημοσιογράφο Κάλλη Ζάραλη μίλησε ο Νίκος Μάντζαρης για την ανάγκη μιας Δίκαιης Μετάβασης μακριά από τον λιγνίτη στα Δυτικά Βαλκάνια.
Αρχικά υπογράμμισε ότι η απολιγνιτοποίηση στα Δυτικά Βαλκάνια είναι απαραίτητη όχι μόνο προκειμένου η περιοχή να ευθυγραμμιστεί με τους ευρωπαϊκούς στόχους για κλιματική ουδετερότητα το 2050, αλλά και για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση από τις 30 λιγνιτικές μονάδες στα Δ. Βαλκάνια είναι υπεύθυνες για 19.000 θανάτους ετησίως, εκ των οποίων 6500 θάνατοι είναι στα Δ. Βαλκάνια, αλλά οι υπόλοιποι σε άλλες χώρες της ηπείρου.
Στη συνέχεια αναφέρθηκε σε δύο προκλήσεις που συνοδεύουν μια τέτοια αναγκαία απόφαση απολγνιτοποίησης για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και πρότεινε τρόπους για την αντιμετώπισή τους.
Η πρώτη πρόκληση είναι αμιγώς ενεργειακή και αφορά στον τρόπο με τον οποίο θα αντικατασταθεί η ηλεκτρική ενέργεια που προερχόταν από τον λιγνίτη. Στο σημείο αυτό ο Νίκος Μάντζαρης τόνισε την ανάγκη για απευθείας στροφή από τον λιγνίτη στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και την αποθήκευση ενέργειας χωρίς την ενδιάμεση μετάβαση προς ορυκτό αέριο. Η πρόσφατη ενεργειακή κρίση απέδειξε πως μια τέτοια επιλογή είναι ιδιαίτερα επιζήμια οικονομικά, ενώ είναι και εντελώς ασύμβατη με τη μάχη για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και τον στόχο για επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας. Επιπλέον θα επιβαρύνει την ενεργειακή εξάρτηση των Δυτικών Βαλκανίων από εισαγόμενα καύσιμα.
Η δεύτερη πρόκληση είναι κοινωνικό-οικονομικής φύσης και αφορά στο νέο παραγωγικό μοντέλο που πρέπει να αναπτύξουν οι τοπικές οικονομίες στις λιγνιτικές περιοχές των Δ. Βαλκανίων. Για την αντιμετώπισή της απαιτείται καταρχάς ένα πολυεπίπεδο σχέδιο το οποίο να υποκαθιστά το τοπικό εισόδημα και τις θέσεις εργασίας (άμεσες και έμμεσες) που θα χαθούν από την παύση της λιγνιτικής δραστηριότητας μέσω της στροφής σε συνδυασμό άλλων, βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων, καθώς και πόροι για την υλοποίησή του. Ο Νίκος Μάντζαρης υπογράμμισε την ανάγκη για ένα διακριτό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ) για τα Δυτικά Βαλκάνια, αντίστοιχο, τόσο με το Ευρωπαϊκό ΤΔΜ που θεσπίστηκε το 2021, όσο και με το ελληνικό που δημιουργήθηκε το 2018 από τους πόρους δημοπράτησης δικαιωμάτων εκπομπών CO2.
Στη συνέχεια αναφέρθηκε στον τρόπο με τον οποίο οι πόροι ενός τέτοιου ταμείου πρέπει να κατανεμηθούν ανάμεσα στις χώρες των Δ. Βαλκανίων. Παρουσίασε τα κριτήρια κατανομής και τα βασικά αποτελέσματα της παραμετρικής ανάλυσης που πραγματοποίησε το Green Tank σε συνεργασία με την περιβαλλοντική οργάνωση Bankwatch η οποία δραστηριοποιείται στα Δυτικά Βαλκάνια. Έκλεισε τονίζοντας ότι η βασικότερη παράμετρος που επηρεάζει το μερίδιο της κάθε χώρας είναι η ταχύτητα της απολιγνιτοποίησης: όσο πιο γρήγορα απολιγνιτοποιείται μια χώρα τόσο πιο πολλούς πόρους λαμβάνει εις βάρος των υπόλοιπων που επιλέγουν να παραμείνουν προσκολλημένες στον λιγνίτη.
Η εκπομπή προβλήθηκε την Παρασκευή 17 Νοεμβρίου και το Σάββατο 18 Νοεμβρίου στο ΕΡΤ NEWS και είναι διαθέσιμη στο ertflix.gr.
Δείτε το σχετικό απόσπασμα στο κανάλι μας στο YouTube.
