Με στόχο την προώθηση της ενεργής συμμετοχής των νέων της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας στην ενεργειακή μετάβαση της περιφέρειας και την ενίσχυση της συνεισφοράς τους στον μετασχηματισμό της τοπικής οικονομίας και κοινωνίας, ο Μη Κερδοσκοπικός Οργανισμός Όμιλος Ενεργών Νέων Φλώρινας (ΟΕΝΕΦ) διοργάνωσε στη Φλώρινα το 1ο Συνέδριο – Forum της νεολαίας της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας με θέμα «Οι Νέοι στις Περιφέρειες της Ευρώπης – Μεταλιγνιτική Εποχή και Ανάπτυξη – Διάλογος, Καινοτομία και Δράσεις». Το Green Tank συμμετείχε στο συνέδριο με την κεντρική ομιλία «Δίκαιη Μετάβαση και Νεολαία: Προκλήσεις και προοπτικές».
Η κεντρική ομιλία πραγματοποιήθηκε από τον Νίκο Μάντζαρη, αναλυτή πολιτικής, τον Όθωνα Καμινιάρη, ερευνητή πολιτικής, και την Ιωάννα Θεοδοσίου, συνεργάτιδα πολιτικής, αναδεικνύοντας τα παρακάτω θέματα:
Γιατί συζητάμε για Μετάβαση στις λιγνιτικές περιοχές;
Ποια η κατάσταση σήμερα στη Δυτική Μακεδονία σε ό,τι αφορά τους νέους;
Ποια εργαλεία πολιτικής είναι διαθέσιμα για τους νέους στις λιγνιτικές περιοχές;
Ποιοι οι διαθέσιμοι οικονομικοί πόροι;
Πώς μπορεί να ενισχυθεί η συμμετοχή των νέων στη Δίκαιη Μετάβαση;
Στο πρώτο μέρος της κεντρικής ομιλίας, ο Νίκος Μάντζαρης, αρχικά επεσήμανε τις αιτίες, τα χαρακτηριστικά, και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και έδωσε το ευρύτερο πλαίσιο της υφιστάμενης ευρωπαϊκής πολιτικής για την κλιματική κρίση και τη μετάβαση σε βιώσιμες πηγές ενέργειας. Έτσι, αναφέρθηκε στους κλιματικούς στόχους αφενός για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 και αφετέρου για τη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (ΑΘ) κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990˙ στόχοι που ορίζουν η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, ο Ευρωπαϊκός Κλιματικός Νόμος, αλλά και ο πρόσφατος Εθνικός Κλιματικός Νόμος της Ελλάδας. Στη συνέχεια, τονίζοντας τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της ενεργειακής μετάβασης για τις λιγνιτικές περιοχές της χώρας, παρουσίασε συνοπτικά τα εργαλεία πολιτικής της ΕΕ για τη Δίκαιη Μετάβαση και ειδικότερα τον Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης (Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης – Invest EU – ΕΤΕπ) αλλά και τα βασικά σημεία του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών της Ελλάδας.
Στη συνέχεια, ο Όθωνας Καμινιάρης, εστίασε στον ρόλο της νεολαίας στη Δίκαιη Μετάβαση και ειδικότερα στην περίπτωση της Δυτικής Μακεδονίας. Αντλώντας από την πρόσφατη έκθεση του Green Tank, παρουσίασε συνοπτικά τα τελευταία δεδομένα για τα δημογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των νέων της Δυτικής Μακεδονίας με βάση στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και της Eurostat. Ανάμεσά τους ξεχώρισε ότι ο λιγνίτης παραμένει ο οικονομικός κλάδος με τη μεγαλύτερη Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας παρά τη μείωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη, κάτι που επηρεάζει σημαντικά τις δυνατότητες των νέων για απασχόληση. Στη συνέχεια, ανέφερε ότι η περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας παρουσιάζει διαχρονικά αρνητικές «πρωτιές» στην ανεργία των νέων αλλά και συρρίκνωση των πληθυσμού των νέων (15-29), συγκριτικά με τον μέσο όρο των96 ανθρακικών περιφέρειών της ΕΕ. Τέλος, επεσήμανε πως σύμφωνα με τον δείκτη NEET (εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης, κατάρτισης), έως και 1/3 των νέων ηλικίας 15-24 υπήρξε στην πραγματικότητα κοινωνικά αποκλεισμένο, όντας εκτός εργασίας ή κάποιου είδους εκπαιδευτικής διαδικασίας στο διάστημα 2004-2021, αν και το ποσοστό αυτό μειώνεται με την πάροδο του χρόνου. Με αυτά τα δεδομένα παρουσίασε συνοπτικά την Ευρωπαϊκή και την Εθνική Στρατηγική για τη Νεολαία που στοχεύουν στην προώθηση της συμμετοχής των νέων στη δημοκρατική ζωή με ενίσχυση της εκπροσώπησής τους και συμπερίληψή τους στους θεσμούς και στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Από την εργαλειοθήκη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη Συμμετοχή της Νεολαίας στη Δίκαιη Μετάβαση ξεχώρισε την αναγκαιότητα εμπλοκής των νέων σε όλα τα στάδια της διαδικασίας και της συμπερίληψης όλων των κατηγοριών νέων.
Στο τρίτο μέρος της κεντρικής ομιλίας, η Ιωάννα Θεοδοσίου παρουσίασε τα χρηματοδοτικά εργαλεία της ΕΕ για τους/τις νέους/νέες των λιγνιτικών περιοχών και δεδομένα για τη συμμετοχή των νέων στη Μετάβαση από την Ευρώπη και την Ελλάδα. Ειδικότερα, αναφέρθηκε στο Ειδικό Μεταβατικό Πρόγραμμα για τη Δίκαιη Μετάβαση (2020-2023) και στο Πρόγραμμα ΕΣΠΑ-ΔΑΜ (2021-2027) καθώς και ευρύτερα στις χρηματοδοτικές δυνατότητες της νέας προγραμματικής περιόδου. Σχετικά με τη συμμετοχή των νέων στον σχεδιασμό της μετάβασης, τόνισε ότι σύμφωνα με έρευνα των GCE- CEE Bankwatch, αυτή εμφανίζεται περιορισμένη. Σε αυτό το πλαίσιο, έφερε κάποια καλά παραδείγματα από την Ιρλανδία και τη Σλοβακία που αποτελούν πηγή έμπνευσης, ενώ στη συνέχεια παρουσίασε δεδομένα που δείχνουν την ελλιπή ενημέρωση και συμμετοχή των νέων της Δυτικής Μακεδονίας στη διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για τη μετάβαση. Τέλος παρουσίασε τα βασικά χαρακτηριστικά, προβλήματα και τα περιθώρια βελτίωσης του Μηχανισμού Διακυβέρνησης Δίκαιης Μετάβασης στην Ελλάδα.
Η κεντρική ομιλία κατέληξε με προτάσεις προς τις αρχές και τους/τις νέους/νέες, μεταξύ των οποίων:
- Θεσμική συμμετοχή στον μηχανισμό διακυβέρνησης της Δίκαιης Μετάβασης
- Ίδρυση Ταμείου Νέων για τη Δίκαιη Μετάβαση
- Ενσωμάτωση της συγκράτησης φυγής των νέων ως δείκτη για την επιτυχία του ΠΔΑΜ
- Συγκρότηση πλατφόρμας ενημέρωσης & διαλόγου
- Δημιουργία Συμβούλιου Νέων για τη Δίκαιη Μετάβαση
Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε 7-9 Οκτωβρίου 2022. Η κεντρική ομιλία πραγματοποιήθηκε την 1η μέρα του συνεδρίου. Τον συντονισμό είχε ο Κωνσταντίνος Στεργίου, Επικεφαλής Europe Direct Δυτικής Μακεδονίας.
Προηγήθηκε Τελετή Έναρξης με χαιρετισμούς και εναρκτήριες δηλώσεις από:
Νίκο Παπαπαθανάση, Αναπληρωτή Υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων
Γιάννη Αντωνιάδη, Βουλευτή Φλώρινας ΝΔ
Πέτη Πέρκα, Βουλευτή Φλώρινας ΣΥΡΙΖΑ
Σωτήρη Βόσδου, Αντιπεριφερειάρχη Φλώρινας
Παναγιώτη Νότα, Πρόεδρο Δημοτικού Συμβουλίου Φλώρινας
Ιωάννη Μπούκη, Διευθύνοντα Σύμβουλο Μετάβαση ΑΕ
καθώς και Στρογγυλή Τράπεζα με θέμα «Δίκαιη Μετάβαση, Πολιτικές και Νεολαία», στην οποία συμμετείχαν οι:
Στάθης Σταθόπουλος, Πράσινο Ταμείο – Πρόεδρος Δ.Σ.
Γιάννης Αντωνιάδης, Βουλευτής Φλώρινας ΝΔ
Πέτη Πέρκα, Βουλευτής Φλώρινας ΣΥΡΙΖΑ
Νάσος Σοφός, Programme Manager, European Commission, DG Regional and Urban Policy
Στέργιος Κιάνας, Αντιπεριφερειάρχης Ψηφιακής Μετάβασης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης
Θεόδωρος Θεοδουλίδης, Πρύτανης Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας
Κώστας Φιλιππίδης, Πρόεδρος Ομίλου Ενεργών Νέων Φλώρινας.
Τον συντονισμό είχε η Γ. Λοτσοπούλου, Δημοσιογράφος ΕΡΤ3
Ακολούθησε συνεδρία με θέμα «Δίκαιη Μετάβαση στην Ευρώπη – Συμμετοχή της Νεολαίας στις υπό μετάβαση περιοχές», όπου συμμετείχαν οι:
Milka Miroslawa Stepien, CEE Bankwatch
Lorenzo Manca, Climate Justice Coordinator
Piotr Czerniejewski, The Young Locals Association, Πολωνία
Το αναλυτικό πρόγραμμα του συνεδρίου είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του Ομίλου Ενεργών Νέων Φλώρινας (ΟΕΝΕΦ).
Με αφορμή την πρόσφατη έκθεση του Green Tank, με τίτλο «Ο ρόλος της Νεολαίας στη Δίκαιη Μετάβαση: Η περίπτωση της Δυτικής Μακεδονίας» και ενόψει του συνεδρίου, ο Νίκος Μάντζαρης παραχώρησε συνέντευξη στον Flash TV Δυτικής Μακεδονίας όπου παρουσίασε τα ευρήματα της έκθεσης και τις προοπτικές για τη νεολαία της Δυτικής Μακεδονίας. Το σχετικό απόσπασμα είναι διαθέσιμο στο κανάλι μας στο YouTube.
