Κορυφώνεται η προσπάθεια περιβαλλοντικών φορέων σε Ελλάδα και Ευρώπη να απαγκιστρώσουν τη ΔΕΗ και τους έλληνες πολίτες από τα αδιέξοδα που σχετίζονται με την πώληση των λιγνιτών της ΔΕΗ. Οι φορείς θεωρούν ότι η πώληση οδηγεί σε στρεβλώσεις που θα δώσουν παράταση ζωής στο λιγνιτικό μοντέλο ηλεκτροπαραγωγής επιβαρύνοντας έτσι το κλίμα, το περιβάλλον, τη δημόσια υγεία αλλά και την τσέπη των καταναλωτών.
Την ίδια στιγμή η Ελλάδα δεν δίστασε να θέσει πρόσφατα ως όρο για να ψηφίσει τον νέο ευρωπαϊκό Κανονισμό λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, τη χορήγηση εξαίρεσης στην υπό κατασκευή λιγνιτική μονάδα της ΔΕΗ «Πτολεμαΐδα V». Μια τέτοια εξαίρεση θα διοχετεύσει τα επόμενα χρόνια εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ των Ελλήνων καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας για τη βελτίωση των ολέθριων οικονομικών της νέας λιγνιτικής μονάδας.
Σε επιστολή τους προς τους Επιτρόπους Ενέργειας και Κλιματικής Δράσης κ. Cañete και Ανταγωνισμού κα Vestager, τα ευρωπαϊκά δίκτυα περιβαλλοντικών οργανώσεων «Europe Beyond Coal» και «Climate Action Network (CAN) Europe», η οργάνωση περιβαλλοντικών δικηγόρων «Client Earth», η βρετανική δεξαμενή σκέψης για την κλιματική αλλαγή «Sandbag» και η ελληνική δεξαμενή σκέψης για θέματα ενέργειας και περιβάλλοντος «the Green Tank», καταθέτουν συγκεκριμένα αιτήματα για την πώληση των λιγνιτών της ΔΕΗ και τις σχετιζόμενες με αυτήν στρεβλώσεις.
Οι άκρως ενδιαφέρουσες απαντήσεις των δύο Επιτρόπων στις αρχικές επιστολές των περιβαλλοντικών φορέων άνοιξαν σειρά ζητημάτων που χρήζουν πιο σαφών τοποθετήσεων. Ειδικότερα:
Μελίτη ΙΙ και υφιστάμενες μονάδες
Απαντώντας σε αρχική επιστολή των οργανώσεων η Επίτροπος Ανταγωνισμού κα. Vestager διαβεβαιώνει ότι δεν υπάρχει κανένα ενδιαφέρον από τους επενδυτές για την κατασκευή και δεύτερης νέας λιγνιτικής μονάδας στη Μελίτη, ενώ στη δική του απάντηση προς τις οργανώσεις ο Επίτροπος Ενέργειας και Κλιματικής Δράσης κ. Cañete εξηγεί ότι η πώληση των λιγνιτών της ΔΕΗ δεν έχει σκοπό να προωθήσει την κατασκευή της Μελίτης ΙΙ, ούτε να παρατείνει τη λειτουργία των τριών υφιστάμενων μονάδων πέρα από την ημερομηνία λήξης των περιβαλλοντικών τους όρων.
Οι περιβαλλοντικοί φορείς ζητούν πλέον αυτές οι τοποθετήσεις των δύο Επιτρόπων να αποκτήσουν θεσμική υπόσταση. Πιο συγκεκριμένα, ζητούν να αφαιρεθεί από τo πακέτο πώλησης η άδεια παραγωγής για τη Μελίτη ΙΙ και να διευκρινιστεί ότι οι δύο μονάδες της Μεγαλόπολης και η Μελίτη Ι θα αποσυρθούν το 2027 και 2028, αντίστοιχα, οπότε και λήγουν οι περιβαλλοντικοί τους όροι.
Μηχανισμός Διασφάλισης Ισχύος και Πτολεμαΐδα V
Ιδιαίτερη αναφορά κάνουν οι φορείς στην πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης για τον μόνιμο Μηχανισμό Διασφάλισης Ισχύος (ΜΔΙ) που πρόσφατα τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση στην Ελλάδα.
Υπογραμμίζουν ότι ο ΜΔΙ επιτρέπει την παροχή επιδοτήσεων σε νέες και υφιστάμενες λιγνιτικές μονάδες ως το 2033, σε αντίθεση με τα όσα συμφωνήθηκαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο κατά τις τριμερείς διαπραγματεύσεις για τον Κανονισμό λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
Επειδή ο σκοπός ενός Μηχανισμού Διασφάλισης Ισχύος δεν είναι η οικονομική διάσωση λιγνιτικών μονάδων, οι περιβαλλοντικοί φορείς ζητούν από τους Επιτρόπους να μη δώσουν καμία εξαίρεση στην Ελλάδα αλλά να τηρήσουν απαρέγκλιτα τους νέους κανόνες που απαγορεύουν την οποιαδήποτε πληρωμή μέσω μηχανισμών διασφάλισης ισχύος σε νέες λιγνιτικές μονάδες.
Με δεδομένο μάλιστα ότι οι εντελώς απαραίτητες μεταρρυθμίσεις της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στο πλαίσιο του Μοντέλου-Στόχου (Target Model) δεν έχουν ακόμα υλοποιηθεί, δεν είναι διόλου βέβαιο ότι είναι απαραίτητη η θέσπιση μόνιμου ΜΔΙ στην Ελλάδα. Για τον λόγο αυτό οι οργανώσεις ζητούν από την Επιτροπή να ανοίξει επισήμως το προβλεπόμενο από την ευρωπαϊκή νομοθεσία, δεύτερο στάδιο της διαδικασίας εξέτασης του ΜΔΙ όπου λαμβάνει χώρα εκτενής διαβούλευση με τη συνδρομή όλων των συμμετεχόντων στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Δίκαιη Μετάβαση και Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα
Απαντώντας στον Επίτροπο Cañete, οι περιβαλλοντικοί φορείς εκτιμούν ότι η συμμετοχή της Δυτικής Μακεδονίας στην πλατφόρμα άνθρακα, μιας πρωτοβουλίας παροχής τεχνογνωσίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις λιγνιτικές περιφέρειες της Ευρώπης που προσπαθούν να μετασχηματίσουν την οικονομία τους, δεν επαρκεί για τη μετάβαση στη μεταλιγνιτική περίοδο, δεδομένου μάλιστα ότι στο σχέδιο ΕΣΕΚ που κατέθεσε η Ελλάδα προβλέπεται η διατήρηση του 70% της σημερινής λιγνιτικής ισχύος ακόμα και το 2030. Ζητούν λοιπόν την παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ώστε το ελληνικό ΕΣΕΚ να καταστεί συμβατό τόσο με τη Συμφωνία του Παρισιού όσο και με τους μακροπρόθεσμους στόχους της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την προώθηση της καθαρής ενέργειας και τη βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας.
- Η τελευταία απάντηση των Επιτρόπων εδώ.
- Η τελευταία επιστολή των οργανώσεων προς τους Επιτρόπους εδώ.
- Η απάντηση του Επιτρόπου Ενέργειας και Κλιματικής Δράσης κ. Cañete προς την αρχική επιστολή των οργανώσεων εδώ.
- Η απάντηση της Επιτρόπου Ανταγωνισμού κα. Vestager προς την αρχική επιστολή των οργανώσεων εδώ.
- Η αρχική επιστολή των οργανώσεων προς τους Επιτρόπους Cañete και Šefčovič εδώ.
- Η αρχική επιστολή των οργανώσεων προς την Επίτροπο Vestager εδώ.
- Πλήρες ρεπορτάζ της Μάχης Τράτσα στο Βήμα εδώ.
