Πτολεμαΐδα 5: ο ελέφαντας στο δωμάτιο της απολιγνιτοποίησης

Άρθρο γνώμης του Νίκου Μάντζαρη σχετικά με τα μειονεκτήματα της λειτουργίας της νέας μονάδας στην Πτολεμαΐδα ως λιγνιτικής και τις πρoοπτικές μετατροπής της σε μονάδα αποθήκευσης ενέργειας.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο energypress στις 16.12.2019 με τον τίτλο:

Πτολεμαΐδα 5: ο ελέφαντας στο δωμάτιο της απολιγνιτοποίησης

Ακολουθεί ολόκληρο το άρθρο:

Την απόσυρση όλων των υφιστάμενων λιγνιτικών μονάδων ως το 2023 αποφάσισε η νέα διοίκηση της ΔΕΗ. Η απόφαση αυτή είναι σε συμφωνία με το νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) το οποίο προβλέπει δραστική μείωση της λιγνιτικής παραγωγής ως το 2022 και διατήρηση μόλις 0,7 GW λιγνιτικής ισχύος για την περίοδο ως το 2028.

Με βάση τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο νέο ΕΣΕΚ υπολογίζεται ότι χάρη σε αυτό το χρονοδιάγραμμα απόσυρσης λιγνιτικών μονάδων η ΔΕΗ θα εξοικονομήσει περί τα 2,6 δις ευρώ μέσα στην επόμενη δεκαετία μόνο από το αποφευγόμενο κόστος δικαιωμάτων εκπομπών, σε σχέση με το προηγούμενο ΕΣΕΚ όπου ο λιγνίτης διατηρούσε πολύ σημαντικότερο μερίδιο στην ηλεκτροπαραγωγή.

Ωστόσο, ο ελέφαντας στο δωμάτιο εξακολουθεί να παραμένει η νέα, υπό κατασκευή μονάδα στην Πτολεμαΐδα. Ο νέος πρόεδρος της ΔΕΗ ξεκαθάρισε ότι η Πτολεμαΐδα 5 θα μπει σε λειτουργία το 2022 ως λιγνιτική και ότι θα σταματήσει να λειτουργεί ως τέτοια το 2028. Θα ήταν παράλογο η μεγαλύτερη ενεργειακή επένδυση της χώρας, η κατασκευή της οποίας θα κοστίσει τουλάχιστον 1,4 δις ευρώ, να σταματήσει να λειτουργεί μέσα σε 6-7 χρόνια.  Πρέπει λοιπόν να θεωρείται δεδομένο ότι η μονάδα θα υποστεί τεχνολογικές μετατροπές προκειμένου να συνεχίσει να αξιοποιείται και μετά το 2028.

Κι εδώ αρχίζουν οι προβληματισμοί.  Αν η νέα μονάδα λειτουργήσει ως λιγνιτική στα όρια των δυνατοτήτων της, όπως αναφέρεται στο νέο ΕΣΕΚ, θα εκπέμπει περίπου 4,5-5 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα κάθε χρόνο. Με τις τιμές δικαιωμάτων εκπομπών που εκτιμούν οι επιστήμονες του ΚΑΠΕ και του ΕΜΠ και καταγράφονται στο ίδιο κείμενο, αυτό θα οδηγήσει σε κόστος CO2, μόνο για τη νέα μονάδα, παραπάνω από 130 εκ. ευρώ κάθε χρόνο ή σχεδόν 800 εκ. ευρώ για την εξαετία 2023-2028. Παράλληλα η ΔΕΗ θα πρέπει να επενδύσει επιπλέον κεφάλαια για την αναβάθμιση των αντιρρυπαντικών τεχνολογιών της νέας μονάδας πριν καν αυτή τεθεί σε λειτουργία, προκειμένου να εξασφαλιστεί η συμμόρφωσή της με τα νέα, αυστηρότερα ευρωπαϊκά όρια εκπομπών αερίων ρύπων.

Γιατί πρέπει η ΔΕΗ να επωμιστεί όλες αυτές τις δαπάνες που ενδέχεται να ξεπεράσουν και τα 900 εκ. ευρώ συνολικά ως το 2028; Γιατί θα πρέπει οπωσδήποτε να λειτουργήσει η Πτολεμαΐδα 5 ως λιγνιτική σε ένα περιβάλλον απαγορευτικό για τις ελληνικές λιγνιτικές μονάδες με τιμές δικαιωμάτων εκπομπών στα ύψη; Δεν θα ήταν πιο λογικό η νέα μονάδα να μετατραπεί εξαρχής στην τεχνολογία εκείνη που θα της εξασφαλίσει την επιβίωσή της και μακροπρόθεσμα οικονομικά οφέλη;

Κάτι τέτοιο θα εξοικονομούσε στη ΔΕΗ σημαντικά κεφάλαια για την υλοποίηση της επενδυτικής στροφής της προς την καθαρή ενέργεια και ταυτόχρονα θα συγκρατούσε εργαζόμενους του ενεργειακού κλάδου στη Δυτική Μακεδονία σε βάθος χρόνου.

Αυτές ακριβώς τις δυνατότητες προσφέρει η μετατροπή της Πτολεμαΐδας 5 σε μονάδα θερμικής αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας με την τεχνολογία των αλάτων υψηλής θερμοχωρητικότητας (molten salts). Η τεχνολογία αυτή χρησιμοποιείται εδώ και χρόνια στα ηλιοθερμικά συστήματα, ενώ αυτή την περίοδο ο Γερμανικός κολοσσός ηλεκτροπαραγωγής RWE επιδιώκει να την αξιοποιήσει για μετατροπή δικών του λιγνιτικών μονάδων σε μονάδες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας. Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο απαιτούμενος χρόνος για τη μετατροπή είναι της τάξης των 18 μηνών, σαφώς μικρότερος από τον χρόνο κατασκευής ενός νέου αντλησιοταμιευτικού συστήματος που αποτελεί σήμερα την πιο διαδεδομένη τεχνολογία αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας. Επιπλέον, οι ανάγκες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας ως το 2030 είναι αυξημένες στο νέο ΕΣΕΚ, ενώ η νέα Μακροχρόνια Στρατηγική θεωρεί την περαιτέρω αύξηση της αποθηκευτικής ισχύος ως το 2050 θεμελιώδους σημασίας για την υψηλή διείσδυση ΑΠΕ που απαιτείται για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας στην Ελλάδα. Επομένως, η μετατροπή της Πτολεμαΐδας 5 σε μονάδα αποθήκευσης ενέργειας, θα της εξασφαλίσει ζωή για πολλές δεκαετίες καθώς θα προσφέρει μια απαραίτητη ενεργειακή υπηρεσία στη χώρα ή ακόμα και στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.

Εκτός από τους οικονομικούς πόρους που θα εξοικονομήσει η ΔΕΗ από τη μη λειτουργία της νέας μονάδας ως λιγνιτική, μέρος των οποίων μπορούν να αξιοποιηθούν για τη μετατροπή της Πτολεμαΐδας 5 σε μονάδα αποθήκευσης, η λειτουργία της ως τέτοια μπορεί να ενισχυθεί περαιτέρω οικονομικά μέσω του νέου θεσμικού πλαισίου για την αποθήκευση και του νέου μόνιμου μηχανισμού διασφάλισης επάρκειας ισχύος που εξήγγειλε η κυβέρνηση.

Η Πτολεμαΐδα 5 μπορεί και πρέπει να μετατραπεί σε μια βιώσιμη ενεργειακή υποδομή εγκαίρως.  ΔΕΗ και κυβέρνηση μπορούν και πρέπει να διορθώσουν το μεγαλύτερο λάθος στην σύγχρονη ενεργειακή πολιτική της χώρας.