Με αφορμή τη δημόσια διαβούλευση για τις Στρατηγικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΕΠΣ) για τους τρεις βασικούς πυρήνες των Ζωνών Απολιγνιτοποίησης – ΖΑΠ (Πτολεμαΐδα, Αμύνταιο και Μεγαλόπολη), το Green Tank διατυπώνει σειρά ερωτημάτων και προβληματισμών σχετικά με τις εκτάσεις, τους διαθέσιμους πόρους για τις αποκαταστάσεις εδαφών, καθώς και τις προτεινόμενες χρήσεις γης.
Πέντε χρόνια μετά την ανακοίνωση της απολιγνιτοποίησης, πρόκειται για την πρώτη ευκαιρία για δημόσια διαβούλευση σχετικά με τις χρήσεις γης και την κατανομή τους ανά λιγνιτική περιοχή. Πρόκειται για ένα ζήτημα κομβικής σημασίας για την εν γένει πορεία της μετάβασης στη μεταλιγνιτική περίοδο, καθώς επηρεάζει άμεσα τη δυνατότητα ανάπτυξης νέων οικονομικών δραστηριοτήτων στις λιγνιτικές περιοχές. Σε κάθε περίπτωση ήδη διαφαίνεται σημαντική καθυστέρηση, δεδομένου ότι τον Απρίλιο του 2024 τόσο οι ΣΜΠΕ των ΕΠΣ όσο και τα Περιφερειακά Χωροταξικά Σχέδια είναι ακόμα σε διαβούλευση και δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία θεσμοθέτησής τους, ενώ ο ν.4956/2022 προβλέπει ότι τα εδάφη θα έχουν αποκατασταθεί και παραδοθεί στη Μετάβαση Α.Ε. έως και το τέλος Αυγούστου 2025.
Συγκρίνοντας τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στις πιο πρόσφατες Αποφάσεις Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) των ορυχείων με αυτά στις ΣΜΠΕ των ΕΠΣ αλλά και του ν. 4956/2022 που καθόρισε τη μεταβίβαση εδαφών από τη ΔΕΗ στο Δημόσιο, εντοπίστηκαν σημαντικές διαφορές σε ό,τι αφορά τις συνολικές εκτάσεις, χωρίς να διευκρινίζεται αν αυτές οι διαφορές αφορούν εδάφη στα οποία σήμερα συνεχίζεται η λιγνιτική δραστηριότητα.
Ασαφές επίσης παραμένει το ζήτημα των εκτάσεων του Δημοσίου που θα αποκατασταθούν με τους διαθέσιμους πόρους οι οποίοι τελικά φαίνεται ότι δεν θα υπερβούν τα €162 εκατ. και για τα 3 ορυχεία, σύμφωνα με τις σχετικές υπουργικές αποφάσεις και τις εκθέσεις της Μετάβαση Α.Ε.. Ειδικότερα, χρειάζεται να αποσαφηνιστεί αν οι πόροι αυτοί περιλαμβάνουν ή όχι τα ήδη αποκατεστημένα εδάφη της ΔΕΗ που θα μεταβιβαστούν στο Δημόσιο (23,564 στρέμματα), ή αν αφορούν μόνο τις μη αδιατάρακτες και μη αποκατεστημένες εκτάσεις, οι οποίες σύμφωνα με τον ν. 4956/2022 ανέρχονται σε 51,745 στρέμματα αθροιστικά για τα τρία ορυχεία.
Ερωτηματικά υπάρχουν ακόμη σχετικά με τον τρόπο που θα κατανεμηθούν οι πόροι αποκατάστασης ανά δραστηριότητα. Κι ενώ οι ΣΜΠΕ των ΕΠΣ δεν περιλαμβάνουν τις σχετικές πληροφορίες, η ανάλυση των ΑΕΠΟ των τριών ορυχείων οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το 46% των €162 εκατ. θα διατεθεί για αποκατάσταση εγκαταστάσεων και απομάκρυνση εξοπλισμού σχετικού με τη λιγνιτική δραστηριότητα, με αποτέλεσμα μόλις τα €87.3 εκατ. να είναι διαθέσιμα για πραγματική αποκατάσταση εδαφών. Μένει να διευκρινιστεί αν αυτή η κατανομή όντως ισχύει, ενώ γεννάται το ερώτημα κατά πόσο οι διαθέσιμοι πόροι είναι επαρκείς για την αποκατάσταση των εδαφών.
Επιπλέον, θολό είναι το τοπίο σχετικά με το μέλλον των εκτάσεων που σήμερα χρησιμοποιεί η ΔΕΗ για την εξόρυξη λιγνίτη, μετά το πέρας της λιγνιτικής δραστηριότητας, το οποίο η ίδια η ΔΕΗ επισήμως τοποθέτησε το 2026. Ποια είναι η ακριβής έκταση αυτών των εδαφών; Θα μεταβιβαστεί τμήμα τους στο Δημόσιο; Αν ναι πότε, με ποια διαδικασία και με ποιους πόρους θα γίνει η αποκατάσταση εδαφών, και ποιες θα είναι οι μελλοντικές χρήσεις γης σε αυτά τα εδάφη;
Το Green Tank θεωρεί σημαντικό αυτά τα ερωτήματα να απαντηθούν με διαφανή και υπεύθυνο τρόπο από τις αρμόδιες αρχές.
Μπορείτε να διαβάσετε τα πλήρη σχόλια που καταθέσαμε εδώ.
