To Green Tank κατέθεσε σχόλια στο σχέδιο νόμου του ΥΠΕΝ, το οποίο τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση το διάστημα 6 – 15 Απριλίου 2024, και έχει τίτλο «Ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των πολυεπίπεδων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στους τομείς: α) της διαχείρισης υδάτων, β) της διαχείρισης και προστασίας των δασών, γ) της αστικής ανθεκτικότητας και πολιτικής, δ) της καταπολέμησης της αυθαίρετης δόμησης, ε) της ενεργειακής ασφάλειας».
Σχετικά με τη διαδικασία διαβούλευσης, καυτηρίασε τη συνέχιση της κακής πρακτικής του πολύ περιορισμένου χρόνου για κατάθεση σχολίων, και μάλιστα για πολύ-νομοσχέδια που αφορούν πληθώρα θεμάτων, κάτι που στην ουσία υποβαθμίζει τη διαβούλευση καθαυτή.
Ειδικότερα, όσον αφορά το περιεχόμενο του νομοσχεδίου, τα σχόλια και οι προτάσεις εστιάζουν στα παρακάτω:
- Πρόγραμμα Απόλλων (άρθρα 103 – 104)
Είναι θετικό ότι καλύπτονται σημαντικές ενεργειακές ανάγκες των τοπικών κοινωνιών μέσω της αυτοπαραγωγής. Ωστόσο, πρόκειται για ένα κεντρικά καθοδηγούμενο σχήμα, με την Πολιτεία να αναλαμβάνει την υλοποίησή του και τους τοπικούς φορείς να έχουν δευτερεύοντα ρόλο. Έτσι το εργαλείο της Ενεργειακής Κοινότητας Πολιτών (ΕΚΠ) λειτουργεί ως μια οποιαδήποτε εταιρική μορφή, δίχως να συνυπολογίζονται οι αρχές του συνεργατισμού. Επιπλέον, το Πρόγραμμα εστιάζει μόνο στην κατηγορία των ευάλωτων και δεν περιλαμβάνει την τοπική επιχειρηματικότητα.
Προτάσεις:
- Η ΕΚΠ να αποκτήσει ουσιαστικό ρόλο στο Πρόγραμμα Απόλλων μέσω περισσότερων αρμοδιοτήτων και να λειτουργήσει βάσει των αρχών και των αξιών του συνεργατισμού.
- Να προβλεφθεί άμεσα ένα επιπλέον πρόγραμμα όπου το κράτος θα εγγυηθεί για έργα αυτοπαραγωγής ενεργειακών κοινοτήτων με ισχυρή συμμετοχή πολιτών και τοπικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων, είτε εξασφαλίζοντας για αυτά όρους ανάλογους με το Πρόγραμμα Απόλλων είτε επιδοτώντας το κόστος εγκατάστασης έργων ΑΠΕ και υποδομών αποθήκευσης.
- Διαγωνιστική διαδικασία για έργα ΑΠΕ (άρθρο 105)
Επί της αρχής είναι σωστή η κατάργηση των λειτουργικών ενισχύσεων, καθώς τα φωτοβολταϊκά και τα αιολικά συστήματα αποτελούν πολύ ώριμες τεχνολογίες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και δεν χρειάζονται λειτουργικές ενισχύσεις για την περαιτέρω ανάπτυξή τους. Ωστόσο δημιουργούνται ανισότητες, δεν εξασφαλίζονται ίσοι όροι ανταγωνισμού και περιορίζεται δραστικά η δυνατότητα των τοπικών κοινωνιών να συμμετάσχουν στην ενεργειακή μετάβαση.
Προτείνεται η δημιουργία ειδικού διαγωνιστικού πλαισίου μόνο για έργα ΑΠΕ ενεργειακών κοινοτήτων, ώστε να εξασφαλίζονται ίσοι όροι ανταγωνισμού και παράλληλα να θωρακίζεται ο θεσμός από αθέμιτες πρακτικές, όπως επίσης και να διασφαλίζεται η συμμετοχή και το όφελος των τοπικών κοινωνιών.
- Τηλεθέρμανση Κοζάνης και Πτολεμαΐδας (άρθρο 106)
Η επιλογή της τηλεθέρμανσης με καύσιμο το ορυκτό αέριο για την κάλυψη των αναγκών των πόλεων της Κοζάνης και της Πτολεμαΐδας είναι μια λανθασμένη επιλογή που θα επιβαρύνει όλους τους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας. Οι προτεινόμενες νομοθετικές αλλαγές εκτιμάται ότι επιδιώκουν την αύξηση της κάλυψης του κόστους μιας συγκεκριμένης νέας μονάδας ΣΗΘΥΑ (Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού Θέρμανσης Υψηλής Απόδοσης) στην Καρδιά της Δ. Μακεδονίας, από τον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ), επιβαρύνοντας έτσι περισσότερο όλους τους πολίτες στην Ελλάδα.
Στον αντίποδα αυτής της επιλογής προτείνεται να προχωρήσει ο ριζικός επανασχεδιασμός του συστήματος τηλεθέρμανσης για Κοζάνη και Πτολεμαΐδα με απόρριψη της οικονομικά και κλιματικά ασύμφορης λύσης της ΣΗΘΥΑ ορυκτού αερίου, αξιοποιώντας ένα κατάλληλο και ορθά σχεδιασμένο μίγμα τεχνολογιών καθαρής ενέργειας.
- Κατανομή περιθωρίου 10 MW σε έργα αυτοπαραγωγής (άρθρο 110)
Αν και είναι θετική η διασφάλιση 4 ΜW για έργα αυτοπαραγωγής για ενεργειακές κοινότητες στον δευτερογενή και τριτογενή τομέα, η διαμόρφωση του περιθωρίου απορρόφησης ισχύος έργων αυτοπαραγωγής από ενεργειακές κοινότητες στα 200 KW, όπως προτείνει το νομοσχέδιο, συνεισφέρει ελάχιστα, δεδομένου ότι θα μπορέσουν να ηλεκτριστούν μόλις 8.5 MW εκκρεμών αιτήσεων. Αν το όριο τεθεί στα 500 ΚW, τότε τα εκκρεμή έργα αυτοπαραγωγής από ενεργειακές κοινότητες που θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν τη ρύθμιση θα έχουν συνολική ισχύ 40.3 MW, ενώ αν τεθεί στο 1 MW, τότε θα μπορέσουν να ηλεκτριστούν έργα συνολικής ισχύος 73.6 MW, δηλαδή παραπάνω από το ¼ της συνολικής εκκρεμούς ισχύος έργων αυτοπαραγωγής ενεργειακών κοινοτήτων πανελλαδικά τον Φεβρουάριο του 2024.
Πρόταση:
- Το περιθώριο απορρόφησης ισχύος έργων αυτοπαραγωγής από ενεργειακές κοινότητες να τεθεί στο 1 MW.
- Να διακριθεί η κατηγορία των ενεργειακών κοινοτήτων από τους αυτοπαραγωγούς του δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα και να διατεθεί διακριτά από τους άλλους αυτοπαραγωγούς και με σαφήνεια χώρος 2 MW για έργα αυτοπαραγωγής ενεργειακών κοινοτήτων.
- Να συμπεριληφθούν στη ρύθμιση και τα έργα αυτοπαραγωγής από ενεργειακές κοινότητες του ν.4513/2018.
- Ουσιαστική κατάργηση του net metering (άρθρο 102)
Με την ρύθμιση αυτή κινδυνεύει να «παγώσει» η πρόοδος της αυτοπαραγωγής στην Ελλάδα, η οποία τα τελευταία δύο χρόνια αποτέλεσε ίσως το πιο ελπιδοφόρο χαρακτηριστικό της ενεργειακής μετάβασης στη χώρα μας. Δεδομένου ότι δεν είναι γνωστές οι βασικότερες παράμετροι εφαρμογής του net billing (ταυτοχρονισμένος συμψηφισμός με αποζημίωση της πλεονάζουσας ενέργειας), δεν είναι θεμιτή η κατάργηση του net metering (ενεργειακός συμψηφισμός). Ως εκ τούτου προτείνεται οι ενεργειακές κοινότητες, τα νοικοκυριά και οι μικρές επιχειρήσεις να εξαιρεθούν της ρύθμισης για ένα εύλογο μεταβατικό χρονικό διάστημα, μέχρι να οριστικοποιηθεί το πλαίσιο του συστήματος του ενεργειακού ταυτοχρονισμένου συμψηφισμού (προϋποθέσεις, περιορισμοί, χρεώσεις, όροι λειτουργίας συστημάτων, τιμές αποζημίωσης, συμβάσεις κά).
- Υπεράκτια αιολικά (Μέρος Β’ Κεφάλαιο Β’)
Είναι αναγκαίο να θεσπιστούν ισχυρές ασφαλιστικές δικλείδες, ώστε αφενός να επιτευχθεί η επιτάχυνση των ΑΠΕ και αφετέρου να διασφαλιστεί η εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Ειδικότερα, προτείνονται:
- Η διασφάλιση εφαρμογής της υποχρέωσης δέουσας εκτίμησης των επιπτώσεων των σχεδίων ανάπτυξης των υπεράκτιων αιολικών πάρκων που σχεδιάζονται εντός ή πλησίον περιοχών Natura 2000 .
- Η παράλληλη επιτάχυνση των ενεργειών για την εκπλήρωση των βασικών υποχρεώσεων για την προστασία της φύσης (ενδεικτικά στόχοι διατήρησης, ολοκλήρωση Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών, ΠΔ και Σχεδίων Διαχείρισης για τις προστατευόμενες περιοχές κά).
- Η άμεση ολοκλήρωση της αναθεώρησης του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδίου για τις ΑΠΕ, ώστε η εγκατάστασή τους να μην γίνεται στη βάση ad hoc σχεδιασμών αλλά στη βάση ενός νέου και ολοκληρωμένου σχεδιασμού που λαμβάνει υπόψη όλες τις πτυχές και προτεραιότητες: ενεργειακές, οικολογικές, κοινωνικές και πολιτιστικές.
- Περιορισμοί παραγωγής σταθμών ΑΠΕ (άρθρα 117 – 118)
Για το κρίσιμο ζήτημα του πλαισίου των περικοπών, αντί να δημιουργείται άμεσα ένα πλαίσιο προβλέψιμο και αξιόπιστο στο οποίο οι παραγωγοί ΑΠΕ μπορούν να βασιστούν, εισάγονται αποσπασματικές, προσωρινές-μεταβατικές (και μάλιστα για αόριστο χρόνο) ρυθμίσεις, οι οποίες κινούνται στην αντίθετη κατεύθυνση.
- Καθήκοντα προσωπικού Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (άρθρο 37)
Προτείνεται η ενίσχυση των στελεχών του ΟΦΥΠΕΚΑ και των Μονάδων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών με την ανάθεση προ-ανακριτικών καθηκόντων ή τη ρητή αναγνώριση των στελεχών ως «ειδικών ανακριτικών υπαλλήλων» – κατ’ αντιστοιχία με τα σώματα ασφαλείας και τη δασική υπηρεσία ή ακόμα και τη Θηροφυλακή – για την έγκαιρη και αποτελεσματική παρέμβαση στη φύλαξη των προστατευόμενων περιοχών της χώρας.
Μπορείτε να δείτε το πλήρες κείμενο με τα σχόλια που καταθέσαμε στη δημόσια διαβούλευση (14.04.2024) εδώ.
Το αναλυτικό υπόμνημα που κατατέθαμε κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου στη Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής (18.04.2024) μπορείτε να το βρείτε εδώ.
